Caxtillantlatolli
 Inin tlacuilolli tecpantlatolcopa cenca piltzintli. Ce nozo miaquintin huiquipediatequitque tequitih ipampa ce cuacualtzin tlacuilolli. |
Caxtillantlahtolli[1] (caxtillāntlahtolcopa Español ahnozo Castellano) itoca ce tlahtolli, achcauhtlahtolli ipan España huan occequin tlacatiyan itechpa Tlalticpactli. Ce romatlahtolli ipan Ibero-romatlahtōlli tlaololōlli. Ocachi 450,000,000 - 500,000,000 tlacameh camacti inon tlahtolli tlanipa in chinatlahtolli huan inglestlahtolli.
TocaitlXikpatla
In caxtillantlatolli (castellano) itoca, itechpa ipan Caxtillan (Castilla) ipehualiz ca. Ipan nahuatlatolli itechpa ocatca in inic ce tocaitl in huehcāuh mēxihcah ōcaquih in caxtiltēcah ōquitōcah īntlācah īhuān īntlahtōl īpan in tlapēuhtli cāhuitl; īhuān occē caxtiltēcah ihuqui Fray Alonso de Molina ōquihcuilo caſtillãtlatolli.
Īpan caxtillāntlahtōlli in tōcāitl Español ītechpa in Tlālyacatl Iberia latintōcāitl ōcatca Hispania, ōmaca in tōcāitl Hispaniolus nō huel cualli Spaniolus in quihtōznequi hispaniatlahtōltōn.
TlahtollotlXikpatla
In caxtillāntlahtōlli ītlahtōllo ōpēhua īca in mācēhualli latintlahtōlli īpan in Roma Emperador ītlahtohcāyo, īpēhualiz tlatēctli tlahco mictlāmpa Hispania. Zatepan in Roma Emperador ītlahtohcāyo īhuetziliz īpan in mācuīlpōhualxihuitl V, in latintlahtōlli netlahtoā inōn cahuitl ōcatca in Hispania īcāhuilihtiuh īntzalan in Huehcāuh caxtillāntlahtōlli, pēhualizlti in caxtillāntlahtōlli. Īca in musulmantlācah tlālpolōliztli canahpa in Iberia tlālyacatl, ōmotlahtoah romatlahtōlli īdialectos quitōca mozarabetlahtōlli īpan Al-Ándalus. Ihcuāc īpan in cristiano huēyitlahtohcāyōtl ōtlācatih miac romatlahtōlli dialectos: catalantlahtōlli, aragontlahtōlli, asturialeontlahtōlli, galegoportugallahtōlli īhuān in caxtillāntlahtōlli.
In caxtiltēcatl dialecto ōmopēhua īpan in condado Caxtillah (huitztlāmpa Cantabria īhuān mictlāmpa Burgos), īca vascotlahtōlli īhuān visigodo tlapēuhcāyōtl. In huehcāuh tlahcuilōlli īpan caxtillāntlahtōlli in Cartularios de Valpuesta cah, quimopiya īpan in Santa María de Valpuesta teōcalli, Burgos, cē tlahcuilōlli tlaolōlōlli in tlamachiyōtīlāmatl ōquihcuilo īpan in cahuitl iuhqui in mācuīlpōhualxihuitl IX, tētepotztoca in Glosas Emilianenses in cahuitl in tlamiliztli in mācuīlpōhualxihuitl X ahnozo in pēhualiztli in mācuīlpōhualxihuitl XI, quimopiya īpan in Monasterio de Yuso, San Millán de la Cogolla, La Rioja.
In caxtillāntlahtōlli ōmani canahhpa huitztlāmpa in tlālyacatl cemanqui in tēpēhualiztli īhuān ic in caxtiltēcatl cristianohuēyitlahtohcāyōtl tlacetilia īhuān in īcāmpa dinastías tlacetilia (cetiliztli īca León īhuān Galixia īca Fernando III de Caxtillah, in caxtillahcatl dinastía ītzintiliz īpan in Corona de Aragón īca Fernando I de Aragón ōquihuica canahpa in tlālyacatl tlamiliztli cetiliztli īca in Católico Huēyitlahtohqueh). Īpan in mācuīlpōhualxihuitl in caxtiltēcatl huēyitlahtohcāyōtl in cetiliztli, in Sevilla chāneh Antonio de Nebrija ōnēxtilia īpan Salamanca īGrammatica. In inic cē tlahcuilōmatiliztli ītechpa in tlahtollapēuhcāyōtl[2]. In tlapēuhtli in Ānāhuac ōcatca ihcuāc in tlapēuhtli Granada, ōman in caxtillāntlahtōlli ic in Ānāhuac cemantoc tlālli.
In caxtillāntlahtōlli mochipa ōpiya ahmo neneuhqui tlahtōlli tēl ipiya in neneuhqui tlapēuhcāyōtl latincuātzonyōtl. In ahmo neneuhcayotl īpan in caxtillāntlahtōlli iuhqui occē tlahtōlli, in mātocaliztli īcā occē Ānāhuacatl tlahtōlli, in iuhqui in aimaratlahtōlli, chibchatlahtōlli, avañetlahtōlli, mapuchetlahtōlli, mayatlahtōlli, nāhuatlahtōlli, quechhuatlahtōlli īhuān tainotlahtōlli ōtlālia tlahtōlli īpan in caxtiltēcatl tlahtōlolōlōlli, cequi īpan cequi catyān īhuān occē īpan cemānāhuac tlatequitiliztli.
Īpan Caxtillān, teōnantzin Nantzin Teresa de Ávila īhuān teōpixqui Juan de la Cruz ōāmatlacuiloh āmoxtli īca Caxtillahtōlli. Azozan Miguel de Cervantes ōāmatlacuiloh El Ingenioso Hidalgo Don Quixote de la Mancha quemeh inic cē āmoxtli īpampa Caxtillahtōlli.
Yancuīc Caxtillān, Juana de Asbaje īhuān Juan Ruiz de Alarcón ōāmatlahcuiloh ocachi āmoxtli.