Tlahtocayotl Mexico
 Inin tlahcuilolli monequi toquiliztequitl, inon tlahtoliztli ahmo quipia tlahtolcaquiliztiloni. |
Mexico, Tlahtocayotl Mexico nozo Mexicotlalli (Caxtillantlahtolli: Estado de México, Otontlahtolli: Lēngu M'onda huan Mazahuahtlahtolli: Ts'ibonro). In tlahtocayotl ipan Mexico ca. Tollohcan itecuacan ompa Tlahtocayotl Mexico, quipia 16 onohuayan huan 125 altepecalpolli. Cuaxochtia canahpa mictampa ica Hidalgo huan Querétaro, canahpa huitztlampa no Guerrero, Morelos huan Altepetl Mexico, canahpa iquizayampa no Puebla huan Tlaxcallan canahpa icalaquitlampa no huan Michhuahcan.
| Tlahtocayotl Mexico Estado de México | |
 | |
_in_Mexico.svg)
| |
| Lema Libertad, Trabajo, Cultura | |
| Tlacatiyan |  Mexico
|
| Tecuacan | Tollohcan |
| Hueyaltepetl | Ehcatepec Morelos |
| Tlaixpayotl - Campa |
22,499.95 km2 25 |
| Ancayotl | 19°21′15″N 99°37′51″O |
| Nelihuahcapanca | Popocatepetl (4,418 msnm) |
| Chanehqueh - Campa - Pozahuacayotl - Campa |
16,187,608 chan. 1 656 chan/km² 11 |
| Tlahtolli | Caxtillantlahtolli, Nahuatlahtolli, Mazahuahtlahtolli, Otontlahtolli Matlatzicatlahtolli, Tlahuicatlahtolli |
| IDN - Campa |
0.958 10 |
| PIB - PIB Per Capita |
$ 1.812.968 MDD $ 42,325 USD |
| Tzintiliztli | Tlachiucnāuhti 9, 1850 |
| Tetlanahuatiani | Alfredo del Mazo Maza |
| Teuctlahtoqueh | 3 |
| Tequichihuanimeh | {{{Tequichihuanimeh}}} |
| UTC | UTC-6 |
| Tlacatocaitl | Mexicanecatl |
| Onohuayan | 16 |
| Altepecalpolli | 125 |
| Nenecuilhuaztli - USPS - ISO 3166-2 |
MX-MEX |
| Matlatzalan | edomex.gob.mx |
TlaltocayotlXikpatla
"Mexico" quitoznehqui "Mexihtli" nozo "Mexihtin" huan "-co" zanyeno campa. Quilmach ce aztecatl yaoquizqui in ompa Chicomoztoc. Nozo, ohcequin quihtoa ca zanyeno Metztli ixic, auh ipampa oncan motoca "Mexico".
Axcan Caxtillahtolcopa mohcuiloa "Mexico" iuhqui México; Caxtillantlahtolli mohcuiloa Méjico.
Ohcequin macehuallahtolliXikpatla
- Mazahuahtlahtolli: Ts'ibonro
- Otontlahtolli: Lēngu M'onda
HuehcapatlahtoliztliXikpatla
Nican tlalpan ochantili catca 13,000 a.C., achcauhtlacatl amini tlen neminiaya ic xi nextia tlacualli, xochihcualli, yolcameh huan tanelhuayotl. Inin chaneh motenehua Tepexpantlacatl, ce achcauh ochantiaya in America cemantoc tlalli, yehuantin oaminiayah, omichhuayah huan opepeneyah xochicualli. Achtotlacameh toltecatl catca, ce quetzaltlamantli otlachiuh ompa axcan Tequixquiac, in ixcoyametl ipampa quetzcuitlaomitl itechpahuicpa huehuehcauh yolcatl axcan polihuilli (inic ce toltecayoh nonotzalli ipan Mexico). In macehualli ixachitecah ochantih inonqueh tlalpan itech 22,000 a.C. xiuhpan icampa, ochantih quemeh pepenani itech xochihcualli huan amini itechcopa elepantzoyomeh, tlacaxolomeh ohcequin tecuani yolcameh.
In Ixtlahuatl Anahuac ochanti ihuic 800 X.c icampa in chanehqueh motocatia chichimecah ompa Mexico teotlalli mictampa. Yehuantin oquetzqueh ce hueyi altepetl quihtoznequi zatepan xihuitl icampa mexicah mahtel Teotihuahcan. Inin altepetzin tlahcopa altepetihtic in ompa Anahuac ixquich hueyi in iyuh toltecayotl iyehyehcoliz. Teotihuahcan ocalchiuh ic tlaxohtlalmachiyotl ipampa mictlampa canah huitztlampa motocayotia icampa mexicatl Miccaohtli 4 km huehca, iatoya axcan motenenehua San Juan opanoc itech in Tonatih iquiziyampa canahpa icalaquiyampa.
In calli ocachi tenyoh nican, In altepetiliztli, teopantli Quetzalcoatl, Miccaohtli, Tonatih teocalli, Metztli teocalli huan tecpan Quetzalpapalotl; in yuh calpolli Tepantitlah, Tetitlah huan Atetelco ohcequin altepetl Tlalmimilolpan, Xolalpan, Xiuhhuinco, Ocoyacac huan Huapalcalco.
Quipia ohcequin huehcauh altepetzacualli itech otomih tlahtohcayatl motenehua Cuauhmanco, ohce itech matlaltzincatl tlahtocayotl in ompa Tollohcan quemeh Teotenanco, Iztapan huan Calixtlahuahcan huan chichimecatlahtocayotl in ompa Tetzcohco, oaltepetlati ohcequin altepetl Tetzcohco, Huexotlah, Acaquilipan huan Teuctzinco huan Tlalpacoyan.
In xiuhpan 1430 ihcuac mexicah oquipololohqueh Ixtlahuacan Anahuac oaltepetlali ohcequintin altetepetzacualli in ompa Malinalco, Tenayohcan, Tlalnepantlah, Nauhcalpan, Ahcozac huan Chimalhuahcan. Nochi tlalli otlapachouh ipampa mexicah iximpa in Xaltocan atezcatl, Tetzcohco atezcatl huan Tzompanco atezcatl.
Yancuic EspañaXikpatla
Caxtiltecah oquipololoh mexicatl hueyitlahtocayotl in xiuhpan 1523, in San Francisco teopixqueh otlapehualtih in teomachtiliztli canahpa macehualtin, ahquihuantin aquinqueh otlaquetzqueh in teocaltzacualli quemeh San Luis Obispo Tlalmanalco, Teopixqui Diego de Velázquez ocalti teopantli ipan Oztoticpac motenehua San Miguel Chalman in xiuhpan 1683, altepemaitl quenin aztecah oteotih huehuehcauh teteoh. In caxtiltecah teopixqueh otlaixpololoh huehuehcauh teteopantli huan yehuantin yancuic teocalli ipan inionqueh. Zantepan xiuhpan oacicoh San Agustín Teopixqueh, yahuan ocalticoh San Agustín teocaltzacualli ipan Acolman, huan San Ignacio teopixqueh otlaquetzqueh Teocaltzacualli Tepotzohtlan noyuhqui aohcalli. Nican oquipiaya hueyi amatlahcuiloh ihuic caxtillantlahtolli itoca Sor Juana Inés de la Cruz ochanti ipan San Miguel Nepantlah atzalan tletepetl Iztaccihuatl huan Popocatepetl. Yehuatl hueyi cihuatl cenca cuayolomatini.
Caxtiltecah ocaltih miactin caltequitl nochi tlalpan, nican opixcayiti neucmetl tlapixcayotl, tlayolpixcayotl, xocomecapixcayotl, huan nic cuacuauhpixcayotl. Millacameh oicnoti icpampa reformas borbónicas ihuicpa Yancuic España ipan nahuatilli in 26 metztli diciembre xiuhpan 1804. La guerra de independencia ococotona in tlalli huan milpixcayotl, caxtiltecah otlachiuh in provincia Mexihco ica tepitizin altepetlalpan.
TlacaxoxouhcayotlXikpatla
Ihcuac Yancuic España tlacaxoxoxuhqui itech España, otlapeuh in tlahtocayotl Mexico in xihuitl 2 metztli marzo 1924, Altepetl Mexico itecuacan icampa inic chicome nahuatilli itech mexicatl iamoxnahuatil. In xiuhpan 1825 Tetzcohco itecuacan ocatca, in 15 metztli agosto 1830 Tollohcan itecuacan ocatca. ialtepeuh Acapolco, Apan, Atocpan, Cimapan, Cuauhnahuac, Cuauhtitlan, Cuauhtlan, Chalco, Chilapan, Huexotlah, Hueyichiyapan, Ixtlahuahcan, Mexico, Otompan, Temazcaltepec, Tetzcohco, Tlachco, Tlalnepantlah, Tollan, Tollantzinco, Tollohcan, Tzacualtipan, Tzompanco, Xilotepec, Yauhtepec huan Zoltepec.
Inic ce ixeliuhcayoh ihuic Tlahtocayotl Mexico, 1832 icampa xi tlachihua Altepetl Mexico, ixexeliuh in altepetiliztli Xochimilco, Iztacalco, Iztapalapan, Coyohuahcan, Tlahuac, Cuauhximalpan, Azcapotzalco huan zanno Tlalpan xiuhpan 1835. Luego inic ome ixeliuhcayoh ihtic xi tlachihua Tlahtocayotl Guerrero, ixeliuhca in altepetiliztli Acapolco, Tlachco ihuan Chilapan, inic yei ixeliuhcayo ic xi tlachihua Tlahtocayotl Hidalgo, ixexeliuh in altepetiliztli Tollan, Tollantzinco, Apan, Atocpan, Huexotlah, Hueyichiyapan, Cimapan huan Tzacualtipan; in altepetiliztli Calpolalpan ihtic Tlahtocayotl Tlaxcallan huan último inic nahui ixeliuhcayo ic xi tlachihua Tlahtocayotl Morelos, ixexeliuh in altepetiliztli Cuauhnahuac, Yauhtepec huan Cuauhtlah.
TlalticpacmatiliztliXikpatla
|
Querétaro | Hidalgo | Hidalgo |
|
| Michhuahcan | 
|
Tlaxcallan huan Puebla | ||
  
| ||||
| ||||
| Guerrero | Altepetl Mexico huan Morelos | Morelos |
Tlahtocayotl Mexico cuaxochtia in mictlampa ica Hidalgo huan Querétaro, in huitztlampa ica Guerrero, Morelos huan Altepetl Mexico, canahpa iquiziyampa ca Puebla huan Tlaxcallan in icalaquitlampa ica Michhuahcan. In Tlahtocayotl Mexico itlaixpayo quipia 21,355 Km2.
TepeliztliXikpatla
Mexico ca ce tepetlatic tlalli. In Eje Volcánico Transversal. In Popocatepetl tletepetl ahciqui ahcopa in Mexico tlahtocayotl, Morelos huan Puebla. Achi ahuic ipalax in metztli octubre 15, 2000 xihuitl. Iztaccihuatl, itoca ce tletepetl ahciqui ahco in Tlahtocayotl Mexico ihuan Puebla. Chiucnauhtecatl, tletepetl ahciqui Matlaltzinco onohuayan.
YeyantliXikpatla
Tlahtocayotl Mexico quipia miaquin yeyantli xiuhpan. Nican yeyantli ahneneuhqui mochi Mexico tlalli, inon tlahtocayotl ica yeyantli ica miaquin tepemeh, in xopantlan ahmo quiyahuitl ica ixachi tonayoh ipan ahcopa temperatura. Nican Tlahtocayotl Mexico huacqui huan tepeyohcan ica chicahuac ehcatl itech Lerma atoyatl ipampa cuauhtlah Sierra de las Cruces in ompa Ocoyacac. Nochipa tepetlampa quipia miac cuauhtlah cepayauhtic. In Mexica tlahtocayotl ica Michhuahcan, Altepetl Mexico huan Morelos in ixtlahuatl ca, ce yeyantli cenca tepeyohtic in Nantepetlah Calaquiyampa huan in Sierra Nevada, tlen atlacomolli quipiya ixachi atl atemoctli iuhcayotl huan Gran Canal ipan tlilatl itechpahuic Altepetl Mexico.
YoliztliXikpatla
Mexico iyoliz hueyi, quipia ohce yeyantli. Nican quipiya hueyac tepehuahcan, quiyauhcuauhtlatli, huacqui teotlalli moihtoa Mexico Teotlalli, quipia atl ipampa atoyatl. Ompa mictlampa ca Sierra Chincua huan Eje Volcánico Transversal.
No xiquitta Mexico tlahtocayotl quipia miequin yolcameh; in totomeh: tlecuahutli, canauhtli, centzontlahtoleh, huehxolotl, cuauhtli, tzopilotl, centzontli, tepocolcoatl, cuauhcuetzpalin, axolotl; ihuan chichinimeh, in coyotl, mapachtli, ocelotl, ayotochtli, techalotl, oztoatl, miztli, tochtli, tlacuachin, tlahcomiztli huan epatl.
| Yoliztli itechcopa Mexico | |||||||
.jpg)
|
|
|
|
| |||
| Epatl | Miztli | Techalotl | Tlacuachin | Oztoatl | |||
|
a.jpg)
|
|
|
| |||
| Huehxolotl | Tepocolcoatl | Ayotochtli | Coyotl | Cuauhcuetzpalin | |||
|
|
|
|
| |||
| Acer saccharinum | Nohpalli | Teoacomitl | Cylindropuntia imbricata | Ocotl | |||
TeyacanaliztliXikpatla
Mexico quipia caltetlahtlaniliztli motech teyacanaliztli ipan itecuacan ipan Tollohcan altepetl, tlahtocac tequitini in tlacatzin Alfredo del Mazo Maza in tetlanahuatiani.
| Tetlanahuatiani | Cahuitl |
|---|---|
| Enrique Peña Nieto | 2009-2011 |
| Eruviel Ávila Villegas | 2011-2017 |
| Alfredo del Mazo Maza | 2017-2023 |
TequitiliztliXikpatla
Mexico ce tlahtocayotl ipan Mexico. Tlapixcayotl ipan Hidalgo ca cintli, zacacintli, zapalotl, xalchocotl, ahuacatl, pahuatl, lalaxtli, xitomatl, miltomatl, tlalcamohtli, xonacatl, xocomecatl, ohcequin; xochicualli tlanamaca ohcequin altepemeh ipan tiyanquiztli nozo tiyanquiztiloyan. Nican yeyanyotl tonalli ica quiyahuitl.
Mexico tlahtocayotl nohuan pitzopixcayotl, cahuayohpixcayotl, cuacuahuehpixcayotl, pipiyolpixcayotl huan ichcapixcayotl ipan xoxohuic ixtlahuahcan afuera itechpahuic altepetl nozo altemaitl.
ChanehmatiliztliXikpatla
Ce tlacaliztli itechcopa 3,540,684 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuameh ca (76,33%) huan 6.440 tlacameh cah (51,97%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.
| Xihuitl | Chanehqueh |
|---|---|
| 2010 | 3,388,168 |
| 2020 | 3 540 684 |
TequinemiliztliXikpatla
.JPG)
.JPG)
Mexico ce tlahtocayotl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlaquitcayotl ipan Tlachihualiztli ipan Mexico tlahtocayotl; ixquich tlamatocac toltecayotl, yoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl iyuhqui tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtoliztli.
TequichihualiztliXikpatla
Tlahtocayotl Mexico ce altepetl ica mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexico; ixquich tlamatocac toltecayotl in ompa Mexico huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli iuhqui tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtolloliztli.
In mitohtli, ce mihtotli ipan Malinalco, tlacah ihuan cihuah mihtotia tlanahuahquez zan cen cuicayotl ica mecahuehuetl, panhuahuetl ihuan tlapitzalli.
In mitohtli "Chinelo", ilhuitl ipan hueyaithualli Malinalco iteopan. Noyuhqui quipia Charro de Abolengo ipan Nezahualcoyotl, Iztacalco huan Chalco altepecalpolli.
TlatzohtzonaliztliXikpatla
Miac tlatzohtzonaliztli cah inin altepemeh iuhqui banda, cumbia, balada ahnozo tlatlamantic.
Huehuehtequiyotl itech tlacatlalticpactliXikpatla
- 1987 – Tlachihualiztli – Teotihuahcan
- 1987 – Yoliztli – Reserva de la Biósfera de Serra Chincua
MomotlaliztliXikpatla
In momotlaliztli ipan Mexico ca ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhtapayolhuiliztli, omalacapainaliztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Nican ca ce autódromo ipan Huitzquillocan, in Fórmula 1 huan quiquiuhpatoltiliztli.
Mexico tlahtocayotl quipiya tlamahuichihuanih ipan momotlaliztli quemeh: xopatiliztli ipan Estadio Nemesio Díez, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, neneloaliztli, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan.
No xiquittaXikpatla
ToquiliztequitlXikpatla
TlahtolcaquiliztiloniXikpatla
Ohcequin necuazaloliztliXikpatla
Tlahtocayotl
Aguascalientes • Altepetl Mexico • Baja California • Baja California Sur • Campeche • Chihuahua • Chiyapan • Coahuillan • Coliman • Durango • Guanajuato • Guerrero • Hidalgo • Huaxyacac • Mexico • Michhuahcan • Morelos • Nayarit • Puebla • Querétaro • Quintana Roo • San Luis Potosí • Sinaloa • Sonora • Tabasco • Tamaulipas • Tlaxcallan • Veracruz • Xalixco • Yancuic León • Yucatan • Zacatecah
Hueyi altepetl
Altepetl Mexico • Monterrey • Atemaxac • Cuetlaxcoapan • Tollohcan • Tijuana • León • Tlachco • Altepetl Juárez • Torreón • Mérida
Ocachi tlahcuilolli
Chanehmatiliztli ipan Mexico • Huehcapatlahtoliztli ipan Mexico • Ichimal Mexico • Ipan Mexico • Mexicah • Mexico tlahtocatlahtoani • Mexico peso • Mexico tlacatiyancuicatl • Momotlaliztli ipan Mexico • Tlacualiztli ipan Mexico • Tlahtolli ipan Mexico • Tlaixconaliztli ipan Mexico