Tlahtohcayotl Hidalgo
![]() |
Nemachiyōtīlli:Tlacatiyan ixeliuhca
Hidalgo nozo Tlahtohcayotl Hidalgo (caxtillāntlahtolcopa Estado de Hidalgo, otontlahtolcopa Hyodi Hidalgo). In tlahtocayotl in ompa Mexihco tlalli. Pachyohcan itecuacan in Tlahtohcayotl Hidalgo ca. Cuaxochtia mictlampa ica San Luis Potosí huan Veracruz tlahtohcayotl, canahpa in huitztlampa ica Tlaxcalah huan Mexico teotlalli, in iquizayampa ica Veracruz huan Puebla huan in icalaquitlampa ica Querétaro.
Inin tlahtohcayotl ca itzalan Teotlalli Mexihco huan Cuextecapan, quipiya nenepan yeyantli cualcan huel cecec huan cualcan huel tonaltic, quipia 3,082,841 chanehqueh.
TlaltocayotlXikpatla
In tlahtohcayotl Hidalgo itoca itech teopixqui Miguel Hidalgo. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in Hidalgo caxtillantlahtolli, nahuatlahtolcuepa calpilli, catca ipan in Tlacatlahtocayotl. Ica in 1848 xihuitl, in hueyaltepetl omocuepa Yoloxoxouhqui huan Tlahtohcauh Tlahtocayotl Hidalgo in tlen achcauhtoca axcan.
HuehcapatlahtoliztliXikpatla
Achtopa tlamantli ipan Hidalgo, mamutomitl ipan Tizayohcan teotlalli. Achto tlacameh catcah ipan Tepeapolco, Huapalcalco, Atocpan huan Hueyichiyapan; ihuehcapan catca itzalan 14 000 canahpan 2500 a.C. Ompa Huapalcalco, tlen quipiya tlacaomitl ocachi huehuehcauh ipan axcan Hidalgo tlahtocayotl.
Tollan Xihcocotlan ce huehuehcauh altepeticpac, tlalli itech toltecatl itequichihualiz quihtoznequi toltecayotl. Inon altepetl ica tequichihuanimeh, ipan tlanahuatilli itech Ce acatl Topiltzin Quetzalcoatl.
Inic ce ixeliuhcayoh ihuic Tlahtocayotl Mexico, 1832 icampa xi tlachihua, ixexeliuh in altepetiliztli, ixexeliuh in altepetiliztli Acapolco, Tlachco ihuan Chilapan, ixexeliuh in altepetiliztli Tollan, Tollantzinco, Apan, Atocpan, Huexotlah, Hueychiyapan, Cimapan huan Tzacualtipan; in altepetiliztli Calpolalpan ihtic Tlahtohcayotl Tlaxcallan huan último inic nahui ixeliuhcayoh ic xic tlachihua Tlahtocayotl Morelos, ixexeliuh in altepetiliztli Cuauhnahuac, Yauhtepec huan Cuauhtlah.
Ihcuac caxtiltecah oahci nican tlalli, quipiaya oztoyotl, mochi cualtzin tepoztli, in iztac teocuitlatl hueyic vetas intlah Tepehuahcan Pachyohcan. Achto caxtiltecah catca Francisco Téllez huan Gonzalo Rodríguez, yehuan otlaquetza inic ce callah, ipampa 1529-1530, Pachyohcan altepetl catca ochanti, quipiaya ohcalli, tzalcualcalli huan calimayan.
Virreyotl Yancuic España oquipia itlepehualiz 8 metztli marzo xiuhpan 1535, achtopa oztoyotl catca in ompa El Cardonal ipan 1534 xihuitl.
TlalticpacmatiliztliXikpatla
Querétaro | San Luis Potosí | Veracruz | ||
Querétaro | Veracruz huan Puebla | |||
Mexico | Mexico | Tlaxcallan |
Inin tlahtocayotl ca ancayotl cuaxochtia mictlampa ica San Luis Potosí huan Veracruz tlahtocayotl, canahpa in huitztlampa ica Tlaxcallan huan Tlahtocayotl Mexico, in tonatih iquizayampa ica Veracruz huan Puebla huan in tonatih icalaquitlampa ica Querétaro.
YoliztliXikpatla
Hidalgo iyoliz hueyi, quipia ohce yeyantli. Nican quipiya hueyac tepehuahcan, quiyauhcuauhtlatli, huacqui teotlalli moihtoa Llanos Apan, quipia atl ipampa atoyatl. Ompa mictlampa ca Sierra Gorda huan Sierra Alta.
No xiquitta Hidalgo tlahtocayotl quipia chichinimeh yolcameh in tlecuahutli, canauhtli, centzontlahtoleh, huehxolotl, techalotl, oztoatl, ayotochtli, tepocolcoatl, miztli, tochtli, tlacuachin, tlahcomiztli huan epatl.
Yoliztli itechcopa Hidalgo | |||||||
Epatl | Miztli | Techalotl | Tlacuachin | Oztoatl | |||
Huehxolotl | Tepocolcoatl | Ayotochtli | Coyotl | Tochtli | |||
Acer saccharinum | Nohpalli | Teoacomitl | Cylindropuntia imbricata | Ocotl |
OnohuayanXikpatla
- Altiplanicie pulquera (Llanos de Apan)
- Comarca Minera
- Teotlalli Mexico
- Cuextecapan
- Pani Tepehuahcan
- Tlani Tepehuahcan
- Sierra de Tenango (Sierra Otomí-Tepehua)
- Sierra Gorda
- Valle de Tulancingo
- Valle del Mezquital
TequitiliztliXikpatla
Hidalgo ce altepecalpolli ipan Mexico. Tlapixcayotl ipan Hidalgo ca cintli, ixizhuatl, zapalotl, xalchocotl, ahuacatl, pahuatl, lalaxtli, xitomatl, miltomatl, tlalcamohtli, xonacatl, chichihualtzapotl, ohcequin; xochicualli tlanamaca ohcequin altepemeh ipan tiyanquiztli nozo tiyanquiztiloyan. Nican yeyanyotl tonalli ica quiyahuitl.
Hidalgo tlahtocayotl nohuan pitzopixcayotl, cahuayohpixcayotl, cuacuahuehpixcayotl, pipiyolpixcayotl huan ichcapixcayotl ipan xoxohuic ixtlahuahcan afuera itechpahuic altepetl nozo altemaitl.
TeyacanaliztliXikpatla
Hidalgo quipiya caltetlahtlaniliztli motech teyacanaliztli ipan itecuacan in Pachyohcan altepetl, tlahtocac tequitini in tlacatzin Omar Fayad in tetlanahuatiani.
ChanehmatiliztliXikpatla
Ce tlacaliztli itechcopa 3,082,841 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 1,601,462 cihuameh ca (58,33%) huan 1,481,379 tlacameh cah (51,97%). Inic ce 23,67% (2.933,034 chaneh.) tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.
Xihuitl | Chanehqueh |
---|---|
2010 | 2,883,168 |
2020 | 3,082,841 |
Tlapohualli | Altepetl | Chanehqueh (2020) | Tecuhyotl |
---|---|---|---|
1. | Houston | 564 559 | Harris |
2. | San Antonio | 111 385 | Bexar |
3. | Dallas | 104 026 | Sandoval |
4. | Forth | 87 505 | Santa Fe |
5. | Forth Worth | 48 422 | Chaves |
6. | El Paso | 46 624 | San Juan |
7. | Austin | 40 508 | Lea |
8. | McAllen | 38 567 | Curry |
9. | Carlsbad | 32 238 | Eddy |
10. | Brawnville | 30 898 | Otero |
TlamachtiliztliXikpatla
Hidalgo tlahtocayotl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah Universidad Autónoma del Estado de Hidalgo, Instituto Tecnológico de Pachuca, Universidad Tecnológica Tula-Tepejí, Universidad Tecnológica de la Huasteca Hidalguense, Instituto de Ciencias y Estudios Superiores de Huejutla, Instituto Tecnológico de Huejutla, Universidad Pedagógica Nacional Sede Regional Huejutla huan Universidad Politécnica de Huejutla. Ohcequin tepochcalli in ITESM Campus Hidalgo, Universidad la Salle Pachuca, ohcequin.
In tlahtocayotl nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in Escuela Secundaria Técnica, noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica becas (tequiyotl), huan chicuace tlamachtiloyan huan temachtianimeh quipia “programa” ica itemachtiliz ipan ome tlahtolli, nahuatlahtolcopa huan caxtillahtolli.
MomotlaliztliXikpatla
In momotlaliztli ipan Hidalgo ca ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhtapayolhuiliztli, omalacapainaliztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Nican ca ce autódromo ipan Singuilucan, in Fórmula 1 huan quiquiuhpatoltiliztli.
Hidalgo quipiya tlamahuichihuanih ipan momotlaliztli quemeh: xopatiliztli ipan Estadio Hidalgo huan Estadio Cruz Azul ipan Tollan Allende, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, neneloaliztli, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan.
No xiquittaXikpatla
ToquiliztequitlXikpatla
Occe necuazaloliztliXikpatla
Tlahtohcayotl
Aguascalientes • Altepetl Mexihco • Baja California • Baja California Sur • Campeche • Chihuahua • Chiyapah • Coliman • Cuahuilah • Durango • Guanajuato • Guerrero • Hidalgo • Huaxyacac • Mexihco • Michhuahcan • Morelos • Nayarit • Puebla • Queretaro • Quintana Roo • San Luis Potosí • Sinaloa • Sonora • Tlapachco • Tamaulipas • Tlaxcalah • Veracruz • Xalixco • Yancuic León • Yucatan • Zacatecah
Hueyi altepetl
Ehcatepec • Monterrey • Atemaxac • Cuetlaxcoapan • Tollohcan • Tijuana • León • Tlachco • Altepetl Juárez • Torreón • Tzapopan • Nezahualcoyotl • Mérida • San Luis Potosí • Aguascalientes • Mexicali • Nauhcalpan • Saltillo • Cuauhnahuac • Colhuahcan • Morelia • Chihuahua • Pitic • Chalchiuhcuecan • Tlalnepantlah • Acapolco • Tochtlah Gutiérrez • Durango • Tampico • Cancún • Irapuato • Villahermosa • Tlalquipac • Xalapan • Reynosa • Pachyohcan • Huaxyacac • Tepic • Mazatlan • Altepetl Victoria • Cozcatlan • La Paz • Campeche • Chetumal • Zacatecah • Pachtitlan • Chilpantzinco • Coliman • Tlaxcalah
Ocachi tlahcuilolli
Chanehmatiliztli ipan Mexihco • Huehcapatlahtoliztli ipan Mexihco • Ichimal Mexihco • Ipan Mexihco • Mexihcah • Mexihco tlahtocatlahtoani • Mexihco peso • Mexihco tlacatiyancuicatl • Momotlaliztli ipan Mexihco • Tlacualiztli ipan Mexihco • Tlahtolli ipan Mexihco • Tlaixconaliztli ipan Mexihco