Nemachiyōtīlli:Calīxatl:Kwalli tlahkwilolli
Ne nawatl (nhe: [ˈnaːwat͡ɬ]), no mexkatl so mexikanoh (nhe: [meʃiˈkanoo̥]), se yutanawatlahtolli tlen mosaniloa pan Mexko, pan Xiktlalli wan sekin chinankomeh pan Estadosonidos. Momattok eltok sankemman v weyixiwikawitl, maske kenwak nawatl pewki mosaniloa kemman moxexelohkeh (c. iii weyixiwikawitl) yutanawatlahtolli witstlanpa wan wewehnawatlahtolli.
Axkantika, nawatl eli masewaltlahtolli tlen mexkoewanih kamatih achiyok tlen sekinokeh, pampa itstokeh ome miyones tlahtoanih, achi nochimeh ometlahtoanih ika kastiahtlahtolli so eyitlahtoanih ika inglestlahtolli.
Ipan v wan vi weyixiwikawitl pan Mesoamerikah, Koyotlatelkatlallamikilistli kiweyakilihki mexkatl pan Eje Neovolcánico wan Pasifiko Weyiatl. Yeka neskeh pochotekatlahtolli wan koskatekatlahtolli (ne nawatl katli mosaniloa pan Xiktlalli), maske san pipiltlahtolli nohka mosaniloa (pan Koskatlan). Mokwapki se lingua franca intsalan altepetinih, inpal tepanekatlakameh, toltekatlakameh wan mexihkatlakameh (inihwantih ipan xv wxk.). Kitekiwiayayah nochipa, yeka tlaloxtli kisenkwik Anawak Tlalli.
Achtopa kaxtiltekahmeh wan tlaxkaltekahmeh teetlalkwihkwilistli tlen Mexihkatlahtohkayotl, mexihkatlakameh nohkiya kitlalkwihkwikeh miak tlalli pan naman Mexko tlalxihtli. Teipan teetlalkwihkwilistli tlen Exkan Tlahtoloyan, mexikanoh mopewaltih moihkwilos latintlahkwiloltika. Ihkinon, yankwik kaxtiltekahmeh kinihkwilohkeh miakin sasanilmeh, tlahtollomeh, xochikwikameh wan amatsitsin intsalan xvi wan xviii weyixiwikawitl. Miakeh san kitekiwihkeh Tenochtitlan ikalpoltlahtol (itokah nawatl tlen wahkapatl) para tlahkwilos pampa eliyaya tekpiltlahtolli pan Exkan Tlahtoloyan, maske kemmantika no tekiwilokeh oksekin. Ipal tenyoh tlatekiwilistli tlen nawatlahtolli, weyitlahtoani Felipe II tlen España kitlalki mexkatl Virreiyotl Yankwik España itekpantlahtol pan xiwitl 1570.
Sekinok: Moteksomah II · Xantolon · Palach · Mexko · Nuevo León · Chikontepek