Huiquipedia

Diferencia entre revisiones de «Utahnahuatlahtolli»

Explorar historial interactivamente
← AchtopaAchiyok yankwik →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualWikitexto
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Pantli 15:
| 639-3 =
}}
 
In '''Yutanāhuatlahtōlli'''<ref>Īpan in Instituto Lingüístico de Verano, in tōcāitia inīn tlahtōlli cenyeliztli iuh ''tronco yotonahua''.</ref> ahnozo '''Utoāztēcatlahtōlli''' chīhua cē tlahtōlli cenyeliztli īpan [[Ixachitlān]] mictlāmpa, īpan [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl]] īxquihch [[Cōzcatlān]] īhuān [[Nicānāhuac ]] īca 2,000,000 tlahtohqueh.
 
==Tlahtōlli īpan in cenyeliztli==
Línea 21 ⟶ 22:
Īpan in yutanāhuatlahtōlli ōtlatēctli cequi 60 (ēxpohualli) tlahtōlli, āxcān nemi zanyoh ocachi cequi cēmpōhualli. Motlahtoa īpan [[Mēxihco]], [[Cōzcatlān]], [[Cuauhtēmallān]], [[Nicānāhuac]] īhuān [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl]].
 
[[Īxiptli:Arbol UA.png|750px|In cuahuitl Yutanāhuatlahtōlli]]
[[File:Northern-UA-languages.png|200px|thumb|right|Yuta-nāhuatlahtōlli: [[T.T.I.]]]]▼
 
▲[[File:Northern-UA-languages.png|200px|thumb|right|Yuta-nāhuatlahtōlli:Yutanāhuatlahtōlli, [[T.T.I.Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl]]]]
*'''Yuta''' ahnozo '''xoxoni xeliuhcāyōtl''', motlahtoa īpan [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl]], ca:
** ''[[Numitlahtōlli|Numi panixeliuhcāyōtl]]'':
***Cihuātlāmpa Numi, quipiya in [[monotlahtōlli]] īhuān in [[mictlāmpa paiutetlahtōlli]].
***Tlahco Numi, quipiya in [[xoxonitlahtōlli]], in [[timbixatlahtōlli]] (koso, timbisha) īhuān in [[comanchetlahtōlli]].
***Huitztlāmpa Numi, quipiya in [[idiomahuitztlāmpa paiute meridional|paiute meridionalpaiutetlahtōlli]] (ute, chemehuevi)<ref name="sopaiute">Un reciente consenso considera que el Paiute meridional, el Ute y el Chemehuevi pueden ser considerados como el mismo idioma (Goddard 1996:7; Miller 1983:121; Mithun 1999:539).</ref> y el [[kawaiisutlahtōlli]].
** ''Tübatulabal'', īcēntlahtōlli in [[pakānillahtōlli]].
** ''takic panixeliuhcāyōtl '' ahnozo ''huitztlāmpa California'', quipiya in tlaolōlōlli:
Línea 45 ⟶ 48:
 
{|{{tablabonita}}
|+ <big>'''Yuta-nāhuatlahtōlliYutanāhuatlahtōlli'''</big>
|- style="background:#efefef;"
! !! [[proto-utoaztecaachto Yutanāhuatlahtōlli|protoachto-UAYN]] !! [[hopitlahtōlli|Hopi]] !! [[Nāhuatlahtōlli|Nāhuatl]] !! [[Huichollahtōlli|Huichol]] !! [[comanchetlahtōlli|Comanche]] !! [[pimatlahtōlli|Papago]] !! [[pimatlahtōlli|Pima]] !! [[yaquitlahtōlli|Yaqui]] !! [[mayotlahtōlli|Mayo]] !![[Raramuritlahtōlli|Raramuri]]!![[guarijíotlahtōlli|Warijío]]
|-
| '[[Īxtelolohtli|īxtelohtli]]' || *pusi || pūsi || išix- || h<s>i</s>xie || pui || hehewo || vuhi || pūsim || pūsi || busí || pusi
|-
| '[[nacaztli]]' || *naka || naqvu || nakas- || naka || naki || nahk || naka || nakam || naka || nalá || nahka-
Línea 71 ⟶ 74:
| '[[tletl]]' || *tah<s>i</s> || || tle- || tai || || || ta'i || taji || tahi || || na'i
|-
| '[[nextli]]' || *nas<s>i</s> || || nešnex- || naxi || || || mahta || naposa || naposa || napisó || nahpiso
|-
| '[[tocaitl]]' || *tek<sup>w</sup>a || || tōka- || || || || te'ega || team || tewa || riwá || tewa
Línea 85 ⟶ 88:
| '[[maca]]' || *maka || || maka || || || || makia || maka || māka|| ||
|-
| '[[tlatla]]' || *taha || || tlalatlatla || tai- || || || || taya || taya|| rajá || taha-
|-
| '[[Pronombre personal|neh(uatlhuatl)]]' || *na'a || nu' || ni-/no-/na || ne || n<s>i</s> || ni || āni/in|| inepo/ne/ni || inapo|| nijé || nē-/ no'o
|-
| '[[Pronombre posesivo|mo-]]' || || 'um || mo- || || en || || am|| empo || empo|| mujé || amo/ mū
|-
| '[[Tetlaniliztli|aquināquin]]?' || *'ak<sup>w</sup>|| hak || akāk- || || hakar<s>i</s> || hedai || heri|| jabē || have|| || ābu
|-
| '[[cē]]' || *sim-|| sūkya || sēm || xewi || sïmï || hemako || hemak|| || sēun|| ||
Línea 100 ⟶ 103:
|}
 
{{Tlahtōlcaquiliztilōni}}
 
[[Neneuhcāyōtl:Yutanāhuatlahtōlli]]
Oquiz itech "https://nah.wikipedia.org/wiki/Utahnahuatlahtolli"