Michhuahcan
Nemachiyōtīlli:Tlacatiyan ixeliuhca
Michhuahcan nozo Tlahtocayotl Michhuahcan (Caxtillantlahtolli: Estado de Michoacán, Michhuahcatlahtolli: Michoakani, Otontlahtolli: Michoaka, Mazahuatlahtolli: Animaxe). Ce tlahtocayotl ipan Mexico. Morelia itecuacan tlahtocayotl Michhuahcan.
Cuaxochtia canahpa in mictlampa ica Guanajuato, canahpa huiztlampa ica Guerrero huan in Pacífico ailhuicatl, canahpa calaquitlampa ica in Tlahtocayotl Mexico huan Querétaro, huan canahpa iquizatlampa ica Xalixco, Coliman huan in Pacífico ailhuicatl.
TlaltocayotlXikpatla
"Michhuahcan", ce nahuatlahtolli quitoznehqui "Michhuahni" huan "-can" zanyeno campa. Nozo, occequintin quihtoa cah zanyeno michin, auh ipampa oncan motoca "Michhuahcan".
Cauhca, Michhuahcan oquimpix occe tocaitl: Reino de Mechoacan (Hueyitlahtohcāyōtl Michhuahcan) huan Provincia de Michoacán (Hueyaltepetl Michhuahcan).
Axcan iachcauhtoca neci in 1917 Mexicatl Nahuatilamoxpan iuhquin Estado Libre y Soberano de Michoacán de Ocampo (Yoloxoxouhquetl huan Huehcapan Tlahtohcayotl Michhuahcan Ocampo). Axcan Caxtillahtolcopa mohcuiloa "Michhuahcan" iuhqui Michoacán.
Occe tlahtolliXikpatla
- Michhuacatlahtolli: Michoakani
- Mazahuahtlahtolli: Animaxe
- Otontlahtolli: Michoaka
HuehcapatlahtoliztliXikpatla
In tlahtohcāyōtl Michhuahcān, mani in īpan āxcān mēxihcatl tlahtohcāyōtl ītlāl in Michhuahcān, Guanajuato, Xālīxco, Cōlimān, Guerrero, Querétaro īhuān in Mēxihco. Itlatquicayo ihuacpa iztatl, michin, canauhtli, itztli, cōztic teōcuitlatl, iztāc teōcuitlatl, cinabrio, chīltic tepoztli, teccitli, āmatzcalli, chālchihuitl, quetzaltotolacatl, ichcatl, cacahuatl, āhuacatl, neuctli, xīcohcuitlatl, quemeh tequiyōtl īhuān tiyanquizcayoltica itlalchihualiz. Inōn huelitiyōtl īhuān tequiyōtl otlaicolti catca īcampa Mēxihcatlahtohcāyōtl ihuic xiuhpan 1476 canahpa 1518 ihcuac mēxihcah tlanequih xitepehua in Michhuahcatlahtohcāyōtl.
Tzintzontzan (michhuahcatlahtōlli: Tsintsunts’ani) in altepenanyotl hueyi tlahtocayotl Michhuahcan, inin tlalpan ahmo otlanequi ca otlapeuh ica mexihcatl, auh in yaoquizqui ihuic hueytlahtoani Caltzontzin.
In xiuhpan 1521, ohuetz in mexihcatlahtocayotl icampa caxtiltecah tepehuanimeh, in teyotl ihuan huelitiyotl ihuicpa mexihcatlacah acicoh ic Mesoamérica tlein noyuhqui michhuahqueh tlacocolih in mexihcah. In tonalcayotl ipampa tlahtocayotl Michhuahcan zanacual tlein yehhuan monequih xitlachihua ce nahuatililli ica Hernán Cortés ipampa ahmo xipiya itlacehuiliz. Tel yeceh, in nahuatililli ahmo tlatlayehcoti ica caxtiltecah in tlehca in xocoyoc hueyitlahtoani Tanganxoan inic Ome chichinatzalli ihuan temictilli ipampa tlahtonixiptla inic Ce Tepentilli ihuic Mexihco, in atlacatl Nuño Beltrán de Guzmán.
Nicpampa xiyectlali in tlacoltiliztli ica Inic Ce Tepentililli cahnapa Tlahtocayotl Michhuahcan, 1533 iotitlani canah tlahtoani ihuicpa inic Ome Tepantililli ipan Yancuic Galixia nic xitlachihua tlatquitl ica michhuahqueh, in aquin don Vasco de Quiroga catca, ce tlacatl ixachi tlacetililli ica Yancuīc Galicia ihuan Michhuahcān. Inon yectli tlacatl oteixitta xitlacopa temachtiani icampa teopixqui. Yehhuatl oaltepetlaquetz Pátzcuaro ipan atezco.
TlalticpacmatiliztliXikpatla
Michhuahcān tlatēctli in huitztlāmpa in Mēxihco cihuātlāmpa ipan in tlacatiyan. Cuāxōchtia in mictlāmpa īca in Guanajuato īhuān Querétaro, nō in huitztlāmpa īca Guerrero; in ōmpa cihuātlāmpa īca Xālīxco īhuān Cōlimān; īhuān in tlāpcopa in Tlahtohcāyōtl Mēxihco īhuān Guerrero. Quipiya 228 km² in huēyātēntli in mohtlamantiliah īca cihuātlāmpa in Tēpāpāquiltiliztli Ilhuicaātl. In tlācatiyān ītlaīxpayo 58,644 km²[1]. Michhuahcān ca itzalan 20 23 44 ihuan 18 09' 42 mictlampa ihuan 100 04' 20 itech cihuatlampa ipan Greenwich meridiano.
TeyacanaliztliXikpatla
Michhuahcan quipiya caltetlahtlaniliztli motech teyacanaliztli ipan itecuacan in Morelia altepetl, tlahtocac tequitini in tlacatzin Omar Fayad in tetlanahuatiani.
TequitiliztliXikpatla
Tlahtohcāyōtl Michhuahcān in inic ce tlachiuhqui ipan āhuacapixcayōtl. Occequīntīn mēxihcah huēyi tequipanoltin in tlalpixcayōtl īhuīpan cintli, tlālcacahuatl, cafetzin, ācintli, āhuacatl, chayohtli, chīlli, naranjaxocotl, maniltzapotl, nohpalli, ochonetli, xonacatl, limonxocotl, nōhuān pitzopixcayōtl, tōtōlpixcayōtl, ichcapixcayōtl, cahuayōpixcayōtl, cuacuepixcayōtl, tentzonpixcayōtl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli.
ChanehmatiliztliXikpatla
Ce tlacaliztli itechcopa 3,540,684 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuameh ca (76,33%) huan 6.440 tlacameh cah (51,97%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.
| Xihuitl | Chanehqueh |
|---|---|
| 2010 | 3,388,168 |
| 2020 | 3 540 684 |
| Tlapohualli | Altepetl | Chanehqueh (2020) | Tecuhyotl |
|---|---|---|---|
| 1. | Houston | 564 559 | Harris |
| 2. | San Antonio | 111 385 | Bexar |
| 3. | Dallas | 104 026 | Sandoval |
| 4. | Forth | 87 505 | Santa Fe |
| 5. | Forth Worth | 48 422 | Chaves |
| 6. | El Paso | 46 624 | San Juan |
| 7. | Austin | 40 508 | Lea |
| 8. | McAllen | 38 567 | Curry |
| 9. | Carlsbad | 32 238 | Eddy |
| 10. | Brawnville | 30 898 | Otero |
TemachtiliztliXikpatla
In tlahtohcayotl Michhuahcan nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in Escuela Secundaria, noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 88,10 % chanehqueh.
Michhuahcan quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah Universidad Michoacana de San Nicolás de Hidalgo, Universidad Politénica de Morelia. Universidad la Salle Morelia, Instituto Tecnológico de Morelia, Universidad Tecnológica de Morelia, Escuela Nacional de Estudios Superiores Unidad Morelia huan Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Morelia, ce pani tlamachtiloyan itech Morelia altepeticpac.
TequinemiliztliXikpatla
Michhuahcān cē tlahtohcāyōtl īcan mochi tlacuicuiliztli īpan Centlālticpac quihto Tlaquitcāyōtl īpan Tlachīhuatlācayātl īpan Tlahtohcāyōtl Mēxihco; ixquich tlamatocac tōltēcayōtl, yoliztli īpan ahmo tlamatocac tōltēcayōtl iuhqui tlacualcāyōtl, mācēhualmihtotiztli, mācēhuallahtōliztli.
MācēhuallōtlXikpatla
Michhuahcān cē tlahtohcāyōtl īcan mochi tlacuicuiliztli īpan Centlālticpac quihto Tlatquicayōtl īpan Tlachīuhcāyōtl īpan Mexihco; ixquich tlamatocac tōltēcayōtl in ōmpa Mexihco huitztlāmpa, yōliztli īpan ahmo tlamatocac tlachīhualiztli iuhqui tlacuālcāyōtl, mācēhualmihtotiztli, mācēhuallahtolloliztli.
In mitohtli, cē mihtotli īpan Miccailhuitl, tlācah īhuān cihuah mihtōtia tlanāhuahquez zan cen cuīcayōtl īca mecahuehuetl, panhuahuetl īhuān tlapitzalli.
In yohuālmitohtli "Huehuetzin", ilhuitl īpan huēyāitualli Patzcuaro iteopan.
TlatzohtzonaliztliXikpatla
Miaquin tlatzohtzonanimeh ca inin altepecalpolli noyuhqui banda, pirecua nozo cuicatl.
MomotlaliztliXikpatla
In momotlaliztli ipan Michhuahcan ca ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhtapayolhuiliztli, omalacapainaliztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Nican ca ce autódromo, in Fórmula 1 huan quiquiuhpatoltiliztli.
Michihuahcan quipiya tlamahuichihuanih ipan momotlalcayotl quemeh: xopatiliztli, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, neneloaliztli, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan.
No xiquittaXikpatla
ToquiliztequitlXikpatla
- ↑ INEGI (2010): "Superficie Continental e Insular del Territorio Nacional", consultada el 10 de mayo de 2010.
Occe necuazaloliztliXikpatla
Tlahtohcayotl
Aguascalientes • Altepetl Mexihco • Baja California • Baja California Sur • Campeche • Chihuahua • Chiyapah • Coliman • Cuahuilah • Durango • Guanajuato • Guerrero • Hidalgo • Huaxyacac • Mexihco • Michhuahcan • Morelos • Nayarit • Puebla • Queretaro • Quintana Roo • San Luis Potosí • Sinaloa • Sonora • Tlapachco • Tamaulipas • Tlaxcalah • Veracruz • Xalixco • Yancuic León • Yucatan • Zacatecah
Hueyi altepetl
Ehcatepec • Monterrey • Atemaxac • Cuetlaxcoapan • Tollohcan • Tijuana • León • Tlachco • Altepetl Juárez • Torreón • Tzapopan • Nezahualcoyotl • Mérida • San Luis Potosí • Aguascalientes • Mexicali • Nauhcalpan • Saltillo • Cuauhnahuac • Colhuahcan • Morelia • Chihuahua • Pitic • Chalchiuhcuecan • Tlalnepantlah • Acapolco • Tochtlah Gutiérrez • Durango • Tampico • Cancún • Irapuato • Villahermosa • Tlalquipac • Xalapan • Reynosa • Pachyohcan • Huaxyacac • Tepic • Mazatlan • Altepetl Victoria • Cozcatlan • La Paz • Campeche • Chetumal • Zacatecah • Pachtitlan • Chilpantzinco • Coliman • Tlaxcalah
Ocachi tlahcuilolli
Chanehmatiliztli ipan Mexihco • Huehcapatlahtoliztli ipan Mexihco • Ichimal Mexihco • Ipan Mexihco • Mexihcah • Mexihco tlahtocatlahtoani • Mexihco peso • Mexihco tlacatiyancuicatl • Momotlaliztli ipan Mexihco • Tlacualiztli ipan Mexihco • Tlahtolli ipan Mexihco • Tlaixconaliztli ipan Mexihco