Italia
![]() |
Italia[1][2] nozo Tlacatlahtohcayotl Italia (itallahtōlcopa Repubblica Italiana nozo Italia) motenehua ce tlacatiyan ipan Europa, Roma itecuacan cah. Cuaxochtia canahpa mictlampa ica Suiza, Austria, Eslovenia hun in Alpes tepehuahcan, canahpa huitztlampa ica in Tlalnepantlah hueyatl huan Malta, ihuan canahpa icalaquiyampa ica in Tlalnepantlah Hueyatl huan canahpa iquizayampa ica Francia huan in Tlalnepantlah hueyatl.
{{{Chantocayotl}}} {{{Tlaltocayotl}}} | |||||
| |||||
Italia in tlalyacatl cah, quipia ome hueyi tlalhuactli, in Cerdenia ihuan in Sicilia ipan Mar Mediterraneo. Inon tlacatiyan monequitzalilli itlahcopa yollopahuic Romatecatl Huehuehtlahtocayotl itlahtollo in nelhuayotl icalaquiyampa.
TlaltocayotlXikpatla
In aquin achtopa omoquihcuilo Italia ipan occe nahuatlahtolli tlahcuilolli ocatca Chimalpahin ipan 1577 ixquichca 1615 itzalan; yeh oquihcuilo in tocayotl iuhqui Italia.
In tlaltocayotl Italia, īpan in mācuīlpōhualxihuitl V a.C. iuhqui ōquihto in Grecia tlahtōlihcuiloāni Antioco de Siracusa, ōcatca in huiztlāmpa tlālalli in Calabria, huehcāuh Brucio, ōquichānti in italotlācah. Ōme greciatlahcuilohqueh, ōquihcuilohqueh in tōcāitl ōcatca ītechpa in mācēhuallahtōlli vitilus in tlein nēzcāyōtia oquichcuācuahueh, īpampa in miec cuācuahueh ōcatca īpan Italia. Occē machiyōmatiliztli quihtoā in tlein in tōcāitl īpampa in yōlcateōtl cuācuahueh ōtziltia in italotlācah īxquichca in ōquitlālih.
Occē machiyōmatiliztli quihtoa in tōcāitl Italia īpampa cē huehcāuh Grecia īāltepētlīānca īpan in Brucio, āxcan Calabria, in italotlācah (nō italiotatlācah). Aquic in tlahtōlli italo īpan huehcāuh greciatlahtōlli quihtōznequi oquichcuācuahuehtōntli; īca in rasenatlahtohcōyōtl (etruscotlahtohcōyōtl) ōmopoztequi īpan Italia īhuān in romatlahtohcāyōtl ōpeuh, in tlālyacatl tlācah quimotzonhuilia īhuicpa in Roma Emperadoryōtl tōcāitih īmmachiyōtl in oquichcuācuahuehtōntli.
HuehcapatlahtoliztliXikpatla
In īpan 1545 (1 calli) xihuitl, in yeh neneuhqui quixtiani īpan ixiuhpohual, mochīuh āltepēpan in ītōcā Trento inic caxtōlli īhuān nāhui huēyi In nechicoliz Īteōpixcahuān in Tlālticpactli.
Īpan 1633 (11 calli) xihuitl, mochīuh inetlahtōlcuepaliz tlamatini in ītōcā Galileo Galilei, imixpan ītetlatzontequilicahuān. Yehhuātl, quimach, quimihui; “Auh macihui (In Tlālticpactli) molini”.
In xiuhpan 1922 Benito Mussolini pehua itepacholiz itechpahuic Italia, tel īpan xihuitl 1936 Italia īhuān Teutontlālpan tlatzimmachiyōtiā iuh nenōnōtzaliztli ēlcuauhyōtl. itlami in Īyāōyo in Cemānāhuac Inic Ōme īhuān tlālli Italia imotzīncuep icampa cē tlacatlahtocayōtl in xiuhpan 1946.
In xiuhpan 1957 chantia Europanēcatl Cemāxcāyōtl ahco in ihuic āltepētl Roma, ōmachioticac īca in chicueyi tlācatiyān quemeh Italia, Francia, Teutontlālpan, Belgica, Tlanitlālpan īhuān Luxemburgo.
In ichtacayōh calpōlli iuhqui la mafia īhuān la camorra tlachihuah ahyēctiliztli nicpampa in tequiyōtl īhuān tēicnīuhyōtl, ilhuiceh in huitztlān.
Calaqui Italia īpan 1999 īca chicactli Europanēcatl Cetiliztli cē tomīn īpampa tlahtocāyōtl.
TlalticpacmatiliztliXikpatla
Fransia | Soisa / Aostria | Eslovenia | ||
Mediterráneo hueyatl | Mediterráneo hueyatl | |||
Mediterráneo hueyatl | Mediterráneo hueyatl | Mediterráneo hueyatl |
Īhuēyitlālpan īxtli cah 1,959,248 km² īhuān tlālhuāctlīxtli 5,127 km². Tlālyacatl Italia Īānāhua tlatlamachiyōtiāni 11,122 km. Ca miaquīntīn tlātlālhuāctli. Cuāxōchtia canahpa mictlāmpa īca Adriatico hueyatl canahpa huitztlāmpa nō Tlālnepantlah Huēyātl campa Cerdenia īhuān Capri, Gibraltar īhuān Eslovenia,canahpa īquizāyampa nō Austria īhuān Francia īpan Suiza, īhuān canahpa īcalaquitlāmpa nō Francia īhuān Atlántico Huēyātl īcampa Sicilia.
In tepētl ocachi cuauhtic Etna ōmpa tlālhuāctli Sicilia īhuān inic ōme ocachi cuauhtic nicān Tlālyācatl Italia Stromboli īhuān Tepētlah Apenino īpan Dalomitti in ōmpa Trentino-Idagio, occē tepētl quemeh Aneto īpan tepētlah Alpino. In tepēyohtic sistema tepētlah Alpino, tepētlah Centrale, tepētlah Meridionale occēquin. In ātōyātl ocachi huehca Tivere, occēquin ātōyātl quemeh Arno.
YoliztliXikpatla
In yōlcah quichāntih in ōmpa cuauhtlah tlein quipiya corzo, mazātl, jabalí, zorro rojo, gamo europeo, castor īhuān āhuitzotl. Nō xiquitta teutontēcah tōtōmeh quemeh in cuāuhtli īpan Alpes ca Piamonte.
Nicān in tlācatiyān quipiya occequintin yōlcah, miac yeh extintos quemeh tlācamāyeh, europanēcatl tlacaxolotl, uro, cuetlaxtli, occequintin.
TeyacanaliztliXikpatla
Italia īxeliuhcaXikpatla
Italia īxeliuhca | |||
Cemāxcāyōtl | Chānehqueh (2012)[3] | Tlaīxpayōtl (km²)[3] | Tēcuacān |
Italtēcatl Tlācatlahtohcāyōtl | 59 685 227 | 301 308 | Roma |
1. Abruzzo | 1 312 507 | 10 795 | L'Aquila |
2. Basilicata | 576 194 | 9 992 | Potenza |
3. Calabria | 1 958 238 | 15 080 | Catanzaro |
4. Campania | 5 769 750 | 13 595 | Napoli |
5. Emilia-Romagna | 4 377 487 | 22 451 | Bologna |
6. Friuli-Venezia Giulia | 1 221 860 | 7 844 | Trieste |
7. Lazio | 5 557 276 | 17 207 | Roma |
8. Liguria | 1 565 127 | 5 421 | Genova |
9. Lombardia | 9 794 525 | 23 861 | Milano |
10. Marche | 1 545 155 | 9 366 | Ancona |
11. Molise | 313 341 | 4 438 | Campobasso |
12. Piamonte | 4 374 052 | 25 399 | Turin |
13. Puglia | 4 050 803 | 19 363 | Bari |
14. Sardegna | 1 640 379 | 24 090 | Cagliari |
15. Sicilia | 4 999 932 | 25 707 | Palermo |
16. Toscana | 3 692 828 | 22 993 | Firenze |
17. Trentino-Alto Adige | 1 039 934 | 13 607 | Trento |
18. Umbria | 886 239 | 8 456 | Perugia |
19. Valle d'Aosta | 127 844 | 3 263 | Aosta |
20. Veneto | 4 881 756 | 18 379 | Venezia |
TequitiliztliXikpatla
Tlanamacnetītlaniztli | Tlanamactlacuiliztli | ||
---|---|---|---|
Tlācatiyān | 100% | Tlācatiyān | 100% |
Alemania | 14,5% | Alemania | 17,7% |
Fransia | 12,2% | Fransia | 11,1% |
Estados Onidos | 9,7% | Paisesbahos | 6,2% |
Hueyi Bretaña | 6,7% | Hueyi Bretaña | 5,1% |
España | 6,0% | Estados Onidos | 4,9% |
Occequīn | 33,1% | Occequīn | 40,0% |
Italia cē tequiyōtl īpan Europan ītech temocpan. In yacaticac tequiyotl in ahuicyaniliztli ic cualli yeyantli īpan itentli Mediterraneo Hueyatl. Italtēcatl tequiyōtl tequipanoa īhuīc tlaquixtilli tlalpixcayotl īca inic cē ichcapixcayotl īpan Tepetlah Pirineo, nōiuhqui inic ōme tequipanolli piya cē ācalquīxōhuayān ītequipanoliz in ōmpa Napoli ihuan Genova. In Ferrari nō Lamborghini ōme tepozmalacatl otlachihualoc īpan Italia ipampa huaznenqui tlachihualotiliztli.
In cuilotl inic ce pixcayotl in ōmpa Italia, occequīntīn italtēcah huēyi tequipanolli in tlalpixcayōtl īhuīcpa xocomecatl (inic yei hueyicauh ipan tlalticpactli), lalaxtli, cintli, ācintli, xītomatl, limaxocotl, ichcatl, nōhuān pitzopixcayōtl, cahuayōhpixcayōtl, cuacuahuehpixcayōtl, ichcapixcayotl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli tlaquixtilli teconalli, tlīltepoztli, amochitl, temētztli ihuan Iztāctepoztli.
ChanehmatiliztliXikpatla
Italia ce tlācatiyān tlahueltica tētlanēhuih in ichāneh icopa tlahtōlli, chihualtlacayotl, tequiyotl īhuān cemitcatiliztli. Italia quipiya inic macuilli tlayacānqui altepetlacayotl ic Europanco īca 198 chaneh ipan Km2.
Italiatlacah chanti īpan hueyi āltepētl ahnōzo āltepēnanyōtl ōmpa mictlampa īhuān tlahcopampa itech tlacatiyan. Roma ca in hueyic āltepēnanyōtl, occequin Torino, Milano, Venezia, Bologna ihuan Genova. Italiatlacah ocachi icnomotolinqui canah in huitztlampa (zan Palermo īhuān Napoli in huēyi āltepētl cateh huitztlampa), tlachihualotica chaneh ca ichantiuh āltepeyollohco ollochtilli ica occequin altepemaitl īhuān callah (69% altepetlacah cateh nican, 31% tlācah chantih icopa tepitzin āltepēmaitl).
TlācanemitiliztliXikpatla
Occēquin caxtiltecah oneminih canahpa (America īhuān Europa), nahuatīlo īpampa in tlein italiatlācah chantiah īpan:
|
Nicān Italia, cē tlahtohcāyōtl quenīn chantiah miacquīntīn chōntalchānehqueh:
|
TlahtolliXikpatla
Italiatlahtōlli (Italiatlahtōlli: Italiano ahnozo Toscano) in achauhtlahtōlli īpan Italia, In Vaticano, Suiza īhuān San Marino.
In ōmpa Italia piya occequin tlahtōlli quemeh catalantlahtōlli īpan Sardegna, in franciatlahtōlli ipan Valle d'Osta, in teutontlahtōlli īpan Trentino-Alto Adige (cuāxōchtia canahpa mictlāmpa īca Apeninni tepētlah) īhuān Napoli napolitlahtolli. Noiuhqui motlahtoa in veneziatlahtōlli ipan Veneto (ahmotlazoyotl ic achcauhtlahtolli, yeceh ixmaqui itlamaniliz īhuān inetlacuitlahuiliz), in yuh piamontetlahtōlli mictlāmpa nō Alpes in īpan Lombardia īhuān in latintlahtōlli īpan Lazio cah.
NeltococayōtlXikpatla
Huēhuehcaxtiltēcatl teōneltococāyōtl poliuhqui cenca iciuhcac catca īpampa catolicismo romano, mācēhualtin ahmō ōneltoqui mochololih canahpa ohuitepētitlān. Ihcuāc caxtiltēcah ōmpēhua mā xicristiania canah mācēhualtzintin zan motlamati Catolico teōneltococāyōtl quēmeh cristianoyōtl, mātēl in teōpixqueh tlamatizqiazqueh tlein ōyeyah occequīntīn cristianomeh ītōcā lutero tlalnetoqui, ortodoxo tlalnetoqui, īhuān inglatēcatlalnetoqui.
TequinemiliztliXikpatla
TlahcuiloliztliXikpatla
In yancuic italiatlahtolli ce macehualtlahtolli tlen quipia tenyotica yolloochicaahuac ipan nochi tlacatiyan. In Toscano in macehualtlahtolli icopa Firenze, Pisa ihuan Siena, Inon tenyotlahtolli imachiyo ximoamatlahcuiloc nic La Divina Comedia ipampa Dante Aligheri quemeh inic ce amatlacuillotequiyotl zanno Edad Media ihuan Renacimiento. In hueyi amatlacuilonih cateh Dante Alighieri, Petrarca, Giacomo Leopardi, Alessandro Manzoni, Torquato Tasso, Ludovico Ariosto ihuan Giovanni Boccaccio ipan Italia.
TlacualiztliXikpatla
In tlacualli Italia cenca cualli ihuān acchīc tētlanehuiuh: in tlacatiyān tlecetililli catca in xiuhpan 1861, auh itlacualhuān mahpilhuiā in nepāpan tlachihualyotica itech regiones yuh in miactiliztli ipan itlahtollo. Italia tlacualcayotl ca tlalnepantlah itechpahuicpa mediterráneas tlacualcayotl īhuān ca tlamachiyōāntli ipampa nochitlacah. In pizza, in lassagna, in pasta, in risotto nō calzone tlen in tlacualli cenca īximachōni auh nican tlālli quipiya occequintin huehuecauh tētlamactli quenin in polenta (legiones romanas itlacual).
NemachtiliztliXikpatla
ToquiliztequitlXikpatla
TlahtolcaquiliztiloniXikpatla
Occe necuazaloliztliXikpatla
Tlacatiyan
Andorra • Albania • Alemania • Armenia • Austria • Azerbaiyan • Bulgaria • Croacia • Eslovaquia • Eslovenia • España • Estonia • Finlandia • Francia • Grecia • Hueyitlahtohcayotl in Cepanca • Hungria • Italia • Macedonia Mictlampa • Noruega • Polonia • Portugal • Rumania • Rusia • Serbia • Suecia • Turquia • Ucrania
Altepetlianca
Gibraltar • Kalingrado