Francia

Francia, achcauhtica motenehua Tlacatlahtohcayotl Francia (francestlahtolcopa République Française nozo La France), ce tlacatiyan ipan Europa cemantoc tlalli, auh altepetl itecuacan Paris ca. Itlal quichihuah in altepenanyotl Francia huan in Ilhuicaanalco Francia, cah in tlapanahuia hueyi tlacatiyan in Europa Cetilizpan. Itlalo ica in ialtepetluanca tlatectli ipan ce tlaixpayotl 675 417 km². Ipan 2017 in tlacatiyan omopouh ica 67.1 millones chanehqueh (65 millones ipan in altepenanyotl departamentos huan 2.1 ipan in ilhuicaanalco departamentos).

In itlal Francia tlatectli in Europa tonalcalaquiyampa in canin cuaxochnamiqui in huitztlampa ica Monaco ihuan in Tlalnepantlah Hueyatl, in mictlānicalaquiyampa ica Andorra, España huan in Cantabria hueyatl, in tonalcalaquiyampa ica in Atlántico ailhuicatl; canah no mictlampa ica La Mancha apantli, in Mictlampa Hueyatl huan Belgica huan in tonalquizayampa ica Luxemburgo, Alemania, Suiza huan Italia tlalli. Ītlālhuāc Europan quichīhuah in Corse īpan in Tlālnepantlah Huēyātl īhuān occē miactlāhuactli īpan in Atlántico. Īpan Ixachitlān ītlal in Francia īGuyana in tlein cuāxōchnāmiqui īca Brasil īhuān Surinam, nō achi mochi in San Martín tlālhuāctli in tlein cuāxōchnāmiqui īca Sint Maarten, īhuān in tlālhuāctli īhuān miactlālhuāctli Martinica, Guadalupe, San Bartolomé īhuān Saint Pierre īhuān Miquelon. Īpan in Ilhuicaātl Índico quipiya in tlālhuāctli Mayotte īhuān Réunion, iuhco in miactlālhuactli in Francia īPolinesia, Wallis īhuān Futuna īhuān Yancuīc Caledonia īpan in Ilhuicaātl Pacífico. In tlālli ahmo tlācayoh in atolon in Pasión Tlālhuāctli; īhuān in Francia Huitztlāmpa Tlālli īhuān Antártico. In tlālticpac in tlacatiyān ic ōme ocachi huēyi cemantoc tlālhuēyātl (11 millones km²).

Francia in ic chicuace hueyi tetlamahmaquiliztli (2018) ica huayi millotl momoyāhualiztli in tlacatiyan itzalan. Icotonca in G7, in euro yeyantli, īhuān Schegen yeyāntli, huan tlaceliah miac hueyi miectlācatiyān tlanecuiloāni, ipan in yeyāntli in nehmatiliztli īhuān in ic cē cotōncāyōtl, nō in necēceltīyahtaliztli ic cē ahcicān īca 83 millones ontlaittanimeh cece xihuitl (7% in PIB)

Ipan Francia ōmotlahthtōltlatēcpan In Tētlapalēhuiliztli Tlatēnquīxtīliztli in Tlācatl īhuan in Āltepēhuah īpan 1798, tlatzintiāni cotōncāyōtl in Tlatēcpānaliztli in Tlacetilīlli Tlācatiyān īhuān in mācuilli cē in cemihcac cotōncāyōtl in Tlācaccoyōtl Nenohnōtzayān. Francia tlaceliah in catyān in Europan īNenohnōtzayān īhuān in Europan Tlahtōlōyān, īmōmextin īpan Strasbourg īhuān in Tlatēcpānaliztli ītechpa in Cepanchīhualiztli īhuān in Tētlamahmaquilizyōtl Izcāyaliztli īhuān in UNESCO, īpan Paris. Nō ca in chicuēyi cē tlaīximachtli yōllohtōntli huelitinimeh īhuān īcotonca in OTAN.

In macuilpohualxiupan XIX, Francia ocatca ce tepoloani huelitini, huan ohuehcahuitih in franciatlahtolli ocatca in tachcauh tlahtolli tlahtohcātītlanyōpan. Huel oc axcan, miac tlācah franciatlahtoah, īhuān in Francia īhuān occē tlācatiyān īmmillōuh īhuān in īmāltepēhuahcāyōuh in mocepanoah īca in Francotlahtōliztli, īpan in mācuilpōhualxihuitl XXI in franciatlahtōlli ōmocuēp īpan ic mācuilli tlahtōlli in cemānāhuac.

Tlaltocayotl

In tlaltocayotl Francia, in aquin achtopa oquihtoh ocatca Chimalpahin iyuhqui Francia.. In tachcauh omoteneuh mochi in Franco Emperadoryotl, in tocaitl Francia hualauh in caxtillantlahtolli, in hualauh in latintlahtolli Francia quihtoznequi francotlalli nozo francotlahtohcayotl ipampa in francotlacah tlen ochantih Franconia (alemantlahtolli: Franken, Unterfranken, Oberfranken huan Mittelfranken) ipan in axcan Bayern, ompa Alemania tlalli. In francotlacah ocatca germaniatlacameh oquitepeuh in Gallia. Ica in tlanehneloliztli in francotlacameh (germaniatlacameh) huan in galotlacameh (celtatlacameh) otlacatih in franciatlacameh.

In latintlahtolli huehcāuh tōcāitl Gallia quihtōznequi Gallotlālli cē huehcāuh tlācah; inīn tōcāitl, Enrique García Escamilla ōnāhuatlahtōlcuep iuhqui Gallitlālpan, inīn tlahtōlli ōmocuep ītech chānehqueh motenehua gallotlācah īpampa Francia moihmati franciatlahtōlli ītechcopa La France Moderne īpampa francotlācah, inīnqueh tlācah ōpanoh in ātōyātl Rin ihcopa tlahtōāni Capeto ōtōcāitia inīn tlālli iuhqui Île-de-France, āxcān Paris in huehcāuh ahmotenehua francus ahnozo in tlālli Franken Alemaniaco.

Huehcapatlahtoliztli

Napoléon Bonaparte.

Ixiptli itechcopa La Liberté.

Inin tlalpan ōchantiaya īpan huēhuetlācah in ītōcā tlācatl Cro-Magnon in ompa Grimaldi no Chancelade ītlein āxcān yehhuāntin tlacah iuhquin apan Somme xiuhpan 25 000 A.C. Huēhuehtlācah Neandertal ōtlahcuiloh ooztoco in ompa La Chapelle-aux-Saints, Le Moustier no La Ferrasie, ōquichcuācuahuehmeh in ōmpa oztotl Lascaux, Font de Gaume īcampa Francia Pirineo īTepetlahco.

Inīn xiuhpan 1624, ōquitlaliqueh teōpixcacoyōtl in ītōcā Richelieu iuhquin inic cē huēyi tlahtōcāteixiptlatzin in ōmpa Francia. Tlācatl in cenhuelitini catca.

Zātēpan xiuhpan 1637, franciatlamatini in ītōcā René Descartes, quihcuiloa īāmox in motōcāyotia "Discours de la Méthode" ahnozo nahuatlahtolcopa "Ītlahtōlyo in Mecayōtl".

Īpan 1666 xihuitl, Louis XIV, ōmpa Francia itto iuhquin inexcuitil huehueintin tlahtoque īncenhueliyo. Yehhuātl, quilmach, quilhuaya: "l’état c’est moi", in tlein quitōznequi: "cah nehhuātl in tlahtocāyōtl".

Īpan xiuhpan 1748, tlahcuilōcatzin in ītōcā Montesquieu quipanitlaza īāmox in tlein Franciatlahtōltica motōcāyotia "De l’Esprit des Lois", Inīn xiuhpan 1751 ōmpēhua Francia īpanitlazaliz huēyi āmoxtli in tech ixquichtlamatiliztli.

Inīn xiuhpan 1783, tlamatinih Montgolfier, in Iquique icnīuhtin catcah, ōpatlanqueh in oquic yehhuān quihuacayah inic cē huēyi patlanizolxittotomoctli in ōmpa āltepēpan Versailles, imixpan huēyitlahtoāni occē Louis XVI īhuān īnamictzin Marie Antoniete. Īpan 1789 xihuitl nicān ōmpēuh huēyi yāōyōtl itic Francia. Īpan 1804 xihuitl, motlahtōcātlalico Napoléon Bonaparte iuhquin huēyi intlahtōcāuh franciatlācah.

Tlalticpacmatiliztli

Francia quipiya ītlālhuāc, Tlālhuāctli Corcega, īpan in Tlālnepantlah Huāyātl tlāpcopa. Ixachitlān quipiya in Francia īGuyana yeh cuāxōchtia īca Brasil in huitztlāmpa īhuān Surinam in tlāpcopa, nō iuhqui quipiyaoccēquin tlēlhuāctli iuhqui Martinica, Guadalupe, San Bartolomé, San Martín, San Pedro īhuān Miquelon. Īpan Ilhuicaātl Indico , in tlālhuāctli Mayotte īhuān Reunion, occēquin tlālli cah in Francia īPolinesia īhuān [in [Yancuīc Caledonia]] īpan in Ilhuicaātl Pacífico. In tlālli ahmo tlācayoh in atolon in Tlālhuāctli Clipperton; īhuān in Francia Huitztlāmpa Tlalli īhuān Antartico.

In Tepētl Mont Blanc.

Alemania mictlāmpa quipiya hueyixtlahuac ica miacquin atezcatzintli, hueyatenco īca Hueyatl Mictlampa tlen cenca zacatlah icampa cuacuahuehmeh, In Atoyatl Loire pano ipan hueyixtlahuac canahpa Tlanitlālpan ica Belgica ce tlalli cenca pantanoza ca. Nochi mictlān quiyahuicpa ihuān cuauhtlah.

Quipia nahui regiones naturales quemeh Alpino tepetlah huitztlampa īhuān ihuehcapan altitud in Mont Blanc ica 2,926 m. in tepetl ocachi ahco ipan Francia. Occe yoliztlalpan noyuhqui nicān Alpes in ahco ixtlahuatl hasta in atoyatl Loira, in Tepetlah Alpes iquiziyampa tlen nemi ihuic Passau ihuan Regensburg canahpa Checatlācatlahtohcāyōtl quenin parque nacional Bavayern cuauhtlah ca, ihuān in franco meceta ihuicpa atoyatl Danubio canahpa tlahtocayotl Hessen ic atoyātl Spessart ihuān Atoyātl Röhn. Tlīlcuauhtlahcamac in ōmpa Baden-Württemberg huitztlampahuīc.

Yeyantli

Nican yeyantli ahmoneuhqui ipan mochi Francia, inon tlācatiyān īca tlālnepantlah] yeyāntli īca miactin tēpetl, in xopantlan ahmo quiyahuitl ica ixachi tonayoh īpan ahco totonilmachioyotl. Nicān mictlāmpa ixachi xoxoctic ihuan tepeyoh ica chicahuac ehecatl ihuicpa Cantabrico hueyatl quemeh tlahtocayoh cuauhtlah Alpes in ompa Cantabria, Asturia ihuān León. Nochipa tepetlampa quipia miac cuauhtlah cepayauhtic. In caxtiltencalixcuatl ica Andorra īhuān Francia In tepetlah Pirineo ca, cē yeyantli cenca tepeyohtic in yuh Sierra de Guadarrama, Sierra Morena ihuan Sierra Nevada, tlen atlacomolli quipia ixachi ātl en forma de atemoctli ihuan atoyātl īpan tlani temperatura. Quiyauhtlah yeyantli ōmpa atentli Bretagne īhuān atentli Bass-Normandie.

Īpan nō tlahcopampa zacatlah īca ehecahuacqui, Francia nican quipia ixtlahuatl īhuān tepetzintli quemeh motenehua La Loire īcampa galotlācah.

Teyacanaliztli

Tequitiliztli

Xocomecapixcayotl ipan in Region Champagne.

Francia cē tequiyōtl īpan Europan ītech temocpan. In yacaticac tequiyotl in ahuicyaniliztli ic cualli yeyantli īpan itentli Tlālnepantlah Huēyātl. Francia tequiyōtl tequipanoa īhuīc tlaquixtilli tlalpixcayotl īca inic cē ichcapixcayotl īpan Tepetlah Pirineo, nōiuhqui inic ōme tequipanolli piya cē ācalquīxōhuayān ītequipanoliz in ōmpa Paris īhuān Nantes. In Peugeot cē tepozmalacatl otlachihualoc īpan Caxtillān ipampa huaznenqui tlachihualotiliztli.

In cuilotl inīc cē pixcayōtl in ōmpa Francia, occequīntīn caxtiltēcah huēyi tequipanolli in tlalpixcayōtl īhuīcpa xocomecatl (inic yei hueyicauh īpan tlalticpactli), zapalōtl, lalaxtli, cintli, ācintli, xītomatl, limaxocotl, ichcatl, nōhuān pitzopixcayōtl, cahuayōhpixcayōtl, cuacuahuehpixcayōtl, ichcapixcayotl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli tlaquixtilli teconalli, tlīltepoztli, amochitl, temētztli īhuān Iztāctepoztli.

Chanehmatiliztli

Francia tlalli quipiya 46.200.737 chānehqueh ipampa 1 Tlacēnti 2007. In tlalli icampa tlācatl ihuic 89,6 hab/km² nican, tlani tlein occequintin tlacatiyan Europan Iquiziyampa. In tlalli ocachi chaneh, in atentli ihuan itzatlan Paris altepetl. Francia cē tlācatiyān quenin piya calpōllacatl icampa mācēhualtica vascotlācah, bretontlācah, catalantlācah, occē noyuhqui tlanemi ixachi tlācatl occēquintin tlācatiyān.

Tlalli ocachi ochantililli inemi in ompa atentli Tlālnepantlah Huēyātl, Atlantico ailhuicatl ihuan atzatitlan āltepētl Paris, tlalnepantlah quipia tepitzin tlacatl ipan altepēmaitl, quemeh La Mancha Ixtlahuatl ahnozo tepetlah, Alpes tepetlampa nozo Pirineo tepetlampa.

Altepenanyotl ipan Francia
Paris Marseille Lyon		Altepenanyotl	Tlahtocayotl	Chanehqueh			Altepenanyotl	Tlahtocayotl	Chahnequeh	Cuetlaxcoapan Tollohcan Tijuana
	1	Altepetl Mexico	Altepetl Mexico, Mexico huan Hidalgo	21 804 515		11	Mérida	Yucatan	1 316 088
	2	Monterrey	Yancuic León	5 341 171		12	San Luis Potosí	San Luis Potosí	1 243 980
	3	Atemaxac	Xalixco	5 268 642		13	Aguascalientes	Aguascalientes	1 140 916
	4	Cuetlaxcoapan	Puebla huan Tlaxcallan	3 199 530		14	Mexicali	Baja California	1 049 792
	5	Tollohcan	Tlahtocayotl Mexico	2 353 924		15	Saltillo	Coahuillan	1 031 779
	6	Tijuana	Baja California	2 157 853		16	Cuauhnahuac	Morelos	1 028 589
	7	León	Guanajuato	2 139 484		17	Colhuahcan	Sinaloa	1 003 530
	8	Tlachco	Querétaro	1 594 212		18	Morelia	Michhuahcan	988 704
	9	Altepetl Juárez	Chihuahua	1 512 450		19	Chihuahua	Chihuahua	988 065
	10	La Laguna	Coahuillan huan Durango	1 434 283		20	Chalchiuhcuecan	Veracruz	939 046
	Nemachiyōtīlli:Small

Tlahtolli

In Franciatlahtōlli.

In franciatlahtōlli ca in āchcāuhtlahtōlli īpan Francia īhuān occequīntīn Cemānāhuac tlācatiyān. In ācān franciatlahtōlli cē mācēhuallahtōlli tlein quipiya tēnyotica yollōchicāhuac īpan mochi tlācatiyān. In Île de Paris in macehualtlahtolli īcopa, Inōn tēnyohtlahtōlli īmachiyo ximoāmatlahcuiloc.

Neltococayotl

Huēhuehcaxtiltēcatl teōneltococāyōtl poliuhqui cenca iciuhcac catca īpampa catolicismo romano. Ihcuāc caxtiltēcah ōmpēhua mā xicristiania canah mācēhualtzintin zan motlamati Catolico teōneltococāyōtl quēmeh cristianoyōtl, mātēl in teōpixqueh tlamatizqiazqueh tlein ōyeyah occequīntīn cristianomeh ītōcā lutero tlalnetoqui, ortodoxo tlalnetoqui, īhuān inglestlalnetoqui.

Francia ca cē tlācatiyān ixachi católicos Europanco, in Franciatlahtohcāyōtl ahmō inic cē neltococāyōtl. In xexeliuhca intlā teōneltococāyōtl tlācapachotiliztli īhuān īopacholiz in tētlamamaquiliztli inīn tlācatlahtocāyōtl omcauh ic, īhuān ayāc catca īpan inīn nahuatīlli quin āxcān. Ihtoquiztia in āchcāuhteōtiliztli īpan caxtiltēcatl tlahtocāyōtl yezquia zan niman catolicoteōnechicoliztli, īhuān Constitución ihto tlein ahocmo piya ixnamiquiliztli nicpampa occequīntīn.

Tequinemiliztli

In cancan hueyi mihtohtli ipan Le café de Paris ipampa Jean Béraud.

In Tour Eiffel.

Francia cē tlācatiyān īca toltecayotl huel miac toltecah ihuan amatlacuilonih. Nican tenyohtica ipan hueyi amatlahcuilo Victor Hugo, huehueyi cuayollomatinih quemehtic alemaniatlācah René Descartés, Francis Bacon īhuān occēquintin.

Tour Eiffel (Franciatlahtōlli:"Eiffel huehcapancalli") ītōcā cē huehcapancalli tlaquetzalli in 1889 xihuitl īpan Paris huēyāltepētl, Francia. Ca tlaquetzalli īpan 1899 xihuitl World Fair.

Īxiptlayōliztli

In Francia Īxiptlayōliztli catca tenyohtica xiuhpan Franciatlacahtlahtocayotl ica in franciatlacah expresionistas ic Jean Béraud.

Tlacualcāyōtl

Francia tlacualcayōtl diferente itechpa ce tlalli canah occepa, Ipan Francia huitztlampa chaneh tlacua neuctlaxcalli, octli, tlatetzauhtli, nacacuitlaxcotli ihuan teixhuinotl. Nican tlacatiyan in chanehqueh tlacuah pitzonacatl, coyamenacatl, ichcanacatl, cuacuauhnacatl, mazanacatl itechcopa totomeh in totolnacatl ihuan canauhnacatl.

In neuhcayotlacualli nohuiyanyoh centlahcol xinachtli ihuan neuctli notzopelic xoconeuctli ica tlaxcalli. Cequintin Alemania tlacuah tlatlahcatilnacatl no tlatetzauhtli ica tlaxcalli ipampa in tenihzaloni. Ocachi itechcopa 300 ahmoneuhqui tlaxcalli iximachoni in ōmpa Alemania. Nicān tlācatiyān nichanti miyac chontalneminih, oquitenematiliztoca huel miyac tlacualli itech occequin tlacatiyanco. Italia itlacual quemeh pizza ihuan pasta, no turquitlacualli ihuan arabiatlacualli quemeh in kebab cateh cenca cualli iuhtoc, ipan hueyi altepetl. Noyuhqui nican tlacatiyan in chaneh tlacua chinatlacualli ihuan greciatlahcualli.

Mazqui in octli cececauhtica ocachi iximachoni cecni mieccan Franciaco, in tlailli tlacatiyan in huino. In tlacentlamianiliztli teixhuinopan ic cecen tlacatl tlacatiyampa cah tlanipahuīc, yeceh ica 200 litro icampa xihuitl cah aocmo netech in ocachi hueyic centlalticpac. Itechpahuicpa 18 tlacatiyan icalaquiyampa tlacuihcuilli, in tlacentlamianiliztli ipampa tzopelatl omacaloc tlani ipan tocaamatl (tlapohualli inic matlahtlionahui), ihcuac in tlacentlamianiliztli xochicualayohpan ce ocachi hueyic (tlapohualli inic yei).

Cuīcayōtl

Ehuatlapitzatianih Bagad Lann-Brioué, ipan Bretagne.

Francia cuīcayōtl ce hueyi īhuān cenca occequi Europancopa, nican tlālpan quipiya nochi instrumentos musicales tlen opano itechcopahuicpa Asia, Africān Mictlampa īhuān Europan Tlahcopampa. In mecahuēhuētl ce instrumento tocado nican Francia. In ehuatlapitzalli occe instrumento tocado īpan Bretagne īhuān Rouen.

Miaquīntīn cuīcayōtl neneuhcāyōtl cah inīn tlācatiyān iuhquin rock, pop nōzo tlātlamantic. Huēyi tlacuīcaliztli.

Huēyi cuīcatiani

• Jean-Jacques Goldman

Momotlaliztli

Zinedine Zidane ce momotlachihuani tlalticpac ipan Futbol.

In necepanicneliztli Francia ompa olimpicayoh neahuiltiliztli ca huelitica macheh nochintin ilhuichiihualiztli. Francia otlachiuh in Olimpicayoh neahuiltiliztli ipan Paris 1900, Paris 1924 huan axcan Paris 2024.

Ahzoquen inic yei ahcan itechcopa inin tlacatiyan tlachihua momotlaliztli ipan ce momotlacalpolli nozo momotlaltic tecayelohualiztli ica ocachi 200 000 momotlachihualoyan huan 2 400 momotlatic calpolli.

Francia oquipia cemanahuac tlamahuichihuanih ipan momotlaliztli quemeh: xopatiliztli, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, karate, judo, taekwondo, boxeo, tenis, atletismo, gimnasia, trial, enduro, triatlón, aquizaliztli, windsurf, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan, Fórmula 1 huan quiquiuhpatoltiliztli.

• Francia ipan olimpicayoh neahuiltiliztli.

Amoxtiliztli

CHĪMALPAHIN, Cuāuhtlehuanitzin; LOCKHART, James; SHROEDER, Susan īhuān NAMALA, Doris. Annals of his time. Stanford University Press, 2006. (Inglestlahtōlli - Nāhuatlahtōlli)

CHĪMALPAHIN, Cuāuhtlehuanitzin; ANDERSON, Arthur J. O. Codex Chimalpahin: Society and Politics in Mexico Tenochtitlan, Tlatelolco, Texcoco, Culhuacan and Other Nahua Altepetl in Central Mexico. (Inglestlahtōlli - Nāhuatlahtōlli)

DE SAHAGÚN, Bernardino īhuān ANDERSON, Arthur J. O. Psalmodia Christiana. University of Utah Press, Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl: 1993. (Nāhuatlahtōlli- Ingleshtōlli)

Occe necuazaloliztli

Huiquimedia Commons quipia occequin tlahcuilolli

France itechcopa.

Europa

Tlacatiyan
Andorra • Albania • Alemania • Armenia • Austria • Azerbaiyan • Bulgaria • Nemachiyōtīlli:HRVf Croacia • Nemachiyōtīlli:SLKf Eslovaquia • Nemachiyōtīlli:SLOf Eslovenia • España • Estonia • Finlandia • Francia • Grecia • Hueyitlahtohcayotl in Cepanca • Hungria • Italia • Nemachiyōtīlli:MACf Macedonia Mictlampa • Noruega • Polonia • Portugal • Rumania • Rusia • Serbia • Suecia • Nemachiyōtīlli:TURf Turquia • Ucrania
Altepetlianca
Gibraltar • Kalingrado