Chihuahua
Nemachiyōtīlli:Tlacatiyan ixeliuhca Chihuahua nozo Tlahtohcayotl Chihuahua (Caxtillantlahtolli: Estado de Chihuahua). In tlahtohcayotl ipan Mexico ca. Altepetl Chihuahua itecuacan in Tlahtohcayotl Chihuahua. Cuaxochtia canahpa mictlampa ica Yancuic Mexico huan Texas, ompa Tlahtohcayotl in Cepanca, canahpa huitztlampa no Sinaloa huan Durango, canahpa iquizayampa no Cuahuillan huan canahpa icalaquitlampa no Sonora.
Tlaltocayotl Xikpatla
Inin tlalli omoteneuh itlaltocatzin ipal nahuatlahtolcopa: «Chichihuahua». In huehcauh tocaitl quichihuah in tlahtolli chichi huan -huahua, in ipal in tlalpan oncatcah huahualoa chichimeh, nahuatlahtoltica.
Huehcapatlahtoliztli Xikpatla
America ahci ce hueyi tecuanixachichitlan ipan Tlahtocayotl in Cepanca, tlen ma pano ipampa tlalli Utah, Colorado, Arizona, Yancuic Mexico huan Texas; in iuh Chihuahua, Sonora huan Durango.
In temachtitzacualpan Paquimeh 350 quillometromeh canapa icalaquian ayamictlan altepetl Chihuahuac ca, auh tlahco ce quillometro ihuicpa altepetl Yancuic Paquimeh. In huehuealtepepan ocachi ihuani ipampa ayamictlan Mexico, inin izcalli, acoquitzaliztli ica icnotl oyeya xiuhtintitlan XIII ihuan XV, achtotipan ihcuac caxtiltecah oaciuh. In tlachihualtlacayotl Paquimeh ocueponi niman zanyeyo ayamictlani tlahtocayotl ihuicpa Chihuahuac ihuan occequintin tlaltin inic Ixachicuauhtlan.
Nahuatlahtolli acicamatiayah ihuan tlahtoayah cenca cualli ipampa mecatlachihualtlacayomeh ihuan pochtetecayo ma quipiayah ica tlacayomeh quemeh toltecah ihuan aztecah. Tlacameh pimah in atleinemic calpolli ihuicpa Paquimeh ma otlamic ipan xiuhmolpilli XXI, occequintin calpoltin mopolihuioh ihuan amotlacahuan moteneloah ica occe calpoltin quemeh aztecah, xonotah, chihuahuaqueh y navahotecah.
In tlayohuilli ocachi huey ica huehuetlacameh in toltecayotl; azoquitica, texitlatzoyo auh occequintin tlamantin nic amiliztli; yeceh motlamahuitzoac xi cueponi ce huehuetoltecayotl ipan hueytlahtocayotl canin monemiqui anehuatzi tlamantli. Ihcuac huehuetlacatl tlanequi yehuatl tlalia ipan altepemameh, auh nicpaqui xi mozcaltia ce macehualtlahtolli, pehua xi tlachihua tlachihualtlacayotl ihuan tlamantin tlacatlahtoaqueh.
Tlalticpacmatiliztli Xikpatla
Cuaxochtia canahpa mictlampa ica Tlahtocayotl in Cepanca America, ompa Texas huan Yancuic Mexico, canahpa huitztlampa ica Durango, canahpa icalaquitlampa ica Sonora huan Sinaloa huan canahpa iquizayampa ica Coahuillan.
Yoliztli Xikpatla
Chihuahua iyoliz hueyi, quipia ohce yeyantli. Nican quipiya hueyac tepehuahcan, quiyauhcuauhtlatli, huacqui teotlalli moihtoa Sierra Madre Occidental, quipiya atl ipampa atoyatl huan Malpaso atepantli. Ompa mictlampa ca Desierto de Chihuahua.
No xiquitta tlahtocayotl Chihuahua quipiya chichinimeh yolcameh in tlecuahutli, canauhtli, centzontlahtoleh, huexolotl, techalotl, cuetlachtli, ayotochtli, tepocolcoatl, miztli, tochtli, tlacuachin, tlahcomiztli huan epatl.
Teyacanaliztli Xikpatla
Chihuahua quipia caltetlahtlaniliztli motech teyacanaliztli ipan itecuacan in Chihuahua altepetl, tlahtocac tequitini in tlacatzin Martín Orozco Sandoval in tetlanahuatiani.
Tetlanahuatiani | Cahuitl |
---|---|
María Eugenia Campos Galván | 2017-2023 |
Tequitiliztli Xikpatla
Chihuahua ce tlahtocayotl ipan Mexico. Tlapixcayotl ipan Aguascalientes ca cintli, zacacintli, xalxocotl, ahuacatl, yoloxocotl, lalaxtli, xitomatl, miltomatl, tlalcamohtli, xonacatl, xocomecatl, ohcequin; xochicualli tlanamaca ohcequin altepemeh ipan tiyanquiztli nozo tiyanquiztiloyan. Nican yeyanyotl tonalli ica quiyahuitl.
Chihuahua tlahtocayotl nohuan pitzopixcayotl, cahuayohpixcayotl, cuacuahuehpixcayotl, pipiyolpixcayotl huan ichcapixcayotl ipan xoxohuic ixtlahuahcan afuera itechpahuic altepetl nozo altepemaitl.
Tlanonotzaliztli huan huaznenqui Xikpatla
Chihuahua quipia 867.5 tepozcoaohtli en operación. Ehcahuaznenqui, quipiya ce total itechpa 230,000 m² ohtli, tomando en quipia 68,000 del Aeropuerto Internacional de Chihuahua huan Aeropuerto Internacional de Altepetl Juárez.
Chanehmatiliztli Xikpatla
Ce tlacaliztli itechcopa 3,540,684 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuameh ca (76,33%) huan 6.440 tlacameh cah (51,97%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.
Xihuitl | Chanehqueh |
---|---|
2010 | 3,388,168 |
2020 | 3 540 684 |
Tlapohualli | Altepetl | Chanehqueh (2020) | Tecuhyotl |
---|---|---|---|
1. | Houston | 564 559 | Harris |
2. | San Antonio | 111 385 | Bexar |
3. | Dallas | 104 026 | Sandoval |
4. | Forth | 87 505 | Santa Fe |
5. | Forth Worth | 48 422 | Chaves |
6. | El Paso | 46 624 | San Juan |
7. | Austin | 40 508 | Lea |
8. | McAllen | 38 567 | Curry |
9. | Carlsbad | 32 238 | Eddy |
10. | Brawnville | 30 898 | Otero |
Temachtiliztli Xikpatla
Chihuahua altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah Universidad Autónoma de Chihuahua, Universidad Politécnica de Chihuahua. Universidad Libre, Instituto Tecnológico de Chihuahua, Universidad Tecnológica de Chihuahua huan, Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Chihuahua, Universidad La Salle Chihuahua, ce pani tlamachtiloyan itech Chihuahua altepeticpac.
In ompa Altepetl Juárez quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah Universidad Autónoma de Ciudad Juárez, Universidad Autónoma de Chihuahua Campus Ciudad Juárez, Universidad Politécnica de Ciudad Juárez. Colegio de la Frontera Norte, Universidad Pedagógica Nacional de Ciudad Juárez, Universidad Regional del Norte, Universidad Tecnológica de Ciudad Juárez huan, Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Ciudad Juárez, ce pani tlamachtiloyan itech Altepetl Juárez altepeticpac.
Momotlaliztli Xikpatla
In momotlaliztli ipan Chihuahua ca ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhtapayolhuiliztli, omalacapainaliztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Nican ca ce autódromo ipan Chihuahua altepetl, in Fórmula 1 huan quiquiuhpatoltiliztli.
Chihuahua quipiya tlamahuichihuanih ipan momotlaliztli quemeh: xopatiliztli ipan Estadio Monumental Chihuahua, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, neneloaliztli, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan.
No xiquitta Xikpatla
Toquiliztequitl Xikpatla
Occe necuazaloliztli Xikpatla
Tlahtohcayotl
Aguascalientes • Altepetl Mexihco • Baja California • Baja California Sur • Campeche • Chihuahua • Chiyapah • Coliman • Cuahuilah • Durango • Guanajuato • Guerrero • Hidalgo • Huaxyacac • Mexihco • Michhuahcan • Morelos • Nayarit • Puebla • Queretaro • Quintana Roo • San Luis Potosí • Sinaloa • Sonora • Tlapachco • Tamaulipas • Tlaxcalah • Veracruz • Xalixco • Yancuic León • Yucatan • Zacatecah
Hueyi altepetl
Ehcatepec • Monterrey • Atemaxac • Cuetlaxcoapan • Tollohcan • Tijuana • León • Tlachco • Altepetl Juárez • Torreón • Tzapopan • Nezahualcoyotl • Mérida • San Luis Potosí • Aguascalientes • Mexicali • Nauhcalpan • Saltillo • Cuauhnahuac • Colhuahcan • Morelia • Chihuahua • Pitic • Chalchiuhcuecan • Tlalnepantlah • Acapolco • Tochtlah Gutiérrez • Durango • Tampico • Cancún • Irapuato • Villahermosa • Tlalquipac • Xalapan • Reynosa • Pachyohcan • Huaxyacac • Tepic • Mazatlan • Altepetl Victoria • Cozcatlan • La Paz • Campeche • Chetumal • Zacatecah • Pachtitlan • Chilpantzinco • Coliman • Tlaxcalah
Ocachi tlahcuilolli
Chanehmatiliztli ipan Mexihco • Huehcapatlahtoliztli ipan Mexihco • Ichimal Mexihco • Ipan Mexihco • Mexihcah • Mexihco tlahtocatlahtoani • Mexihco peso • Mexihco tlacatiyancuicatl • Momotlaliztli ipan Mexihco • Tlacualiztli ipan Mexihco • Tlahtolli ipan Mexihco • Tlaixconaliztli ipan Mexihco