Chimalpopoca
Nemachiyōtīlli:Toquiliztequitl
 Inin tlahcuilolli nozo tlahtoliztli cenca tepitzin. Ce ahnozo miaquintin huiquipediatequitqueh tequipanoah ipampa ce cualli tlahcuilolli. |
| Chīmalpopōca | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| - | Occe tlahtohcatocaitl | ||||
| 1415-1427 | |||||
| Achtopa | Huītzilihhuitl | ||||
| Zatepan | Itzcōhuātl | ||||
| Miquiliztli | 1427 | ||||
| Itahtzin | Huītzilihhuitl (Ahzo) | ||||
| Inantzin | Āyauhcihuātl | ||||
| Inamic | Mātlālatzin | ||||
| Ipilhuan | Tezozomōc | ||||
Chīmalpopōca quihtōznequi ic caxtillāntlahtōlli “escudo que humea” huīccopa chīmalli, escudo; popōca, humear. Ōcatca inic ēyi huēyi tlahtoāni mexihcatl, in āquin ōtēpacholih īpan 1415 xihuitl ixquichca 1426 xihuitl. Chīmalpopōca quin achi 10 xihuitl nehuapāhualiztli iuh ōtzonānaloh īpan 1415[1] ic tlahtohcātiz īpan Tenōchtitlān, inin necentlālilli īpampa cencah huel quitlazohtla in Tezozozmōc īcōl in āquin quīxittac miac tlamantli in tenōchcah. In āltepētl Tlatelolco nō oncah tlapatlaliztli auh niman ōmic Cuacuauhpitzāhuac in āquin ōtlahtohcatlālih ixquichca 1379 auh tzonānalo Tlācateōtl iuhqui inic ēyi tlahtoāni īpan cemilhuitōnalli 13-cōhuātl.[2] Chīmalpopōca in tlahtoāni tenōchcatl quitlālpoloh in āltepētl Tōllāntzinco īpan 1420 īhuān Āhuilizāpan (tōcāitl zan ye nō tōcāitl īpan Veracruz) īpan 1424.
Tezozomōc ōmic marzo 24 īpan 1426, ōquitēnēuh in Quetzalāyātzin iuh īōntētoquilihcāuh, yeceh ītēyacāpan Māxtla in āquin Cōyohuahcān ōcatca tlahtoāni, ca yehhuātl quiyocatito in tlahtohcāyōtl Āzcapōtzalcatl in quitlāzato in achi tēiccāuh īpan marzo 29.
Yohualtica julio 12 Chīmalpopōca ōmochīuh ce yāōnemachtli inic quimictīz in Māxtlatōn auh onquimatitīuh in Quetzalāyātzin iuh ic quichīhuaz īpampa ca yehhuātl teyoā in ītlahtohcāuh. Tētech tētequipachoh ye oc ōquimat in Maxtlatōn ca yeh īmōztlayoc quināhuatitīuh ic mictīlōz in achi tēiccāuh, īpan julio 18 ōquimictih in tlatelolcatl Tlācateōtzin in āquin nequizcholoto auh ahxiuac īcalaquiyān Xāltocān, ōquipatlac Cuāuhtlahtoa. Conāno Chīmalpopōca, īpan julio 20 ca Nezahualcoyōtl quinequizmāquīxtico yeceh yeh ōnēntic iuh nō chololitīuh inic quitēmoz in tlapalēhuiliztli ic teyoā ītlahtohcāuh, iuhqui ōcahxilih īpan in agosto 11. Zan ye nō Chimalpopocatzin quechpilhuilo īpan julio 21, xihuitl 1426, niman oncān Tenochtitlan tzonānalo in Itzcōhuātl iuh īōntētoquilihcāuh in tlatoquilli xihuitl īpan cemilhuitōnalli 13-atl.[3]
Īnoqupan ītlahtohcāyo īpan ōmoquetz in ācuauhtetenamitl,[4] inin quizāzacac in ātzopēlic īnāhuac in āmēyalli Chapōltepēc huīccopa Tenōchtitlān. Nō ōquitepāntih in cuepohtli chicāhuaticatēneh tlaātēzcamaneh in tlein quipilōwiliā ītloc in āltepētl Tlacopan, inin tlaxeliuhca īhuan quipiya cuauhpanahuaztli in tlein yohualtica quiquīxtilīlih.
Tlahtolcaquiliztiloni
xikpatla- ↑ Chīmalpahin quihtoā in Chīmalpopōca ōmotlahtohcātlālih īpan cemilhuitōnalli 3-cōhuātl, xihuitl cē-ācatl, ca neneuhqui in septiembre 22 īpan ilhuitlapōhualāmoxtli gregoriano.
- ↑ ic caxtolomōme īpan mētzpōhualli Panquetzaliztli, ca neneuhqui diciembre 16; Tezozomōc āmaizhuatl 98 onpōuh ahcualli mochi cemilhuitōnalli gregoriano, nicān monēxtiā in tlacxitoctli.
- ↑ ic caxtolonce īpan mētzpōhualli teōtlehco, ca neneuhqui octubre 16
- ↑ quihtōznequi "acueducto"; nō hueli mihtōz "āohtli"
Amoxtli
xikpatla- Chimalpain Cuauhtlehuanitzin, Domingo. Las ocho relaciones y el memorial de Colhuacan. CNCA. 1998.
- de Alvarado Tezozómoc, Hernando. Crónica mexicana.Col. Crónicas de América. Ed. Dastin. 2002.
- Garibay, Ángel. Teogonía e Historia de los mexicanos. Ed. Porrúa 1965.
- Gillespie, Susan. Los reyes aztecas. Ed. Siglo XXI. 1994
- Torquemada, Fray Juan. Monarquía Indiana. Biblioteca del Estudiante Universitario # 84 UNAM 1995.
- de Alva Ixtlilxóchitl, Fernando. Historia de la Nación Mexicana. Ed. Dastin. España 2002.
- Fray Gerónimo de Mendieta. Historia Eclesiástica Indiana. Conaculta 1997.
- Códice Ramírez. SEP 1975.
- Anales de Tlatelolco. Traducción y paleografía de Rafael Tena Conaculta 2004.