Altepetl Mexihco
Nemachiyōtīlli:Toquiliztequitl
Nemachiyōtīlli:Tlacatiyan ixeliuhca
Altepetl Mexihco itoca ce altepetl huan altepenanyotl ipan Mexihco. Ce tlahtohcayotl ocachi tepitzin ián inon tlacatiyan, ca yohualo ipampa Tlahtohcayotl Mexihco noyuhqui ica Morelos tlahtohcayotl ompa huitztlampa. Inin altepetl huelitic, quipia tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz.
TlaltocayotlXikpatla
"Mexihco" quihtoznequi "Mexihtli" nozo "Mexihtin" huan "-co" zanyeno campa. Quilmach ce aztecatl yaoquizqui in ompa Chicomoztoc. Nozo, occequin quihtoa cah zanyeno Metztli ixic, auh ipampa oncan motoca huehuecauh "Mexihco".
Axcan Caxtilahtlahtolcopa mohcuiloa "Altepetl Mexihco" noyuhqui caxtilahtlahtolcopa Ciudad de México. Huehcauhtica motenehua in Calpolli Tlahtoloyan xiuhpan (caxtilahtlahtolcopa: Distrito Federal) catca ihtoa inin altepetl canahpa 2014 ihcuac ce congreso quihtoznequi Tlahtocayotl Altepetl Mexihco.
Occe tlahtolliXikpatla
- Caxtillantlahtolli: Ciudad de México
- Mixtecatlahtolli: Ñuu Koꞌyo
- Otontlahtolli: ’Monda
HuehcapatlahtoliztliXikpatla
Xiuhpan 1968, mochihua nican Latinoamerica inic ce Olimpicayoh Neahuiltiloni altepepan Altepetl Mexico 1968.
TlalticpacmatiliztliXikpatla
Cuaxochtia canahpa mictlampa ica Tlahtocayotl Mexico, canahpa icalaquitlampa ica Tlahtocayotl Mexico, canahpa iquizayampa ica Tlahtocayotl Mexico, in yuhquin canahpa huitztlampa Morelos. In tlacatiyan quipiya 200 Km2 itechpahuic tlaixpayotl, noihqui quipiya 11,000,122 km itech hueyatenco.
Ipan tlahuactli Tenochtitlan catca huehcauh Mexico altepetl ica iapanhuan, axan ahmo quipiya in Atezcatl Texcoco.
YoliztliXikpatla
Altepetl Mexihco iyoliz hueyi, quipia ome yeyantli. Nican quipiya hueyic tepehuahcan, quiyauhcuauhtlatli, huacqui teotlalli moihtoa llanos, quipia atl ipampa atoyatl de los Remedios, in Gran Canal hueyi apantli huan Atezcatl Xochimilco.
No xiquitta Altepetl Mexico quipia in axolotl ce ayolcatl ipan Mexico tlalli, totomeh cuauhtli, aztatl, tecolotl, huehxolotl; quipia nepapan chichinimeh yolcameh in tlacuachin, tlahcomiztli, techalotl, epatl, mazatl, zacamiztli, ohcequin, noyuhqui cincoatl, tepocolcoatl, xincoyotl, occequin.
| Yoliztli itechcopa Altepetl Mexihco | |||||||
.jpg)
|
|
|
|
| |||
| Epatl | Zacamiztli | Techalotl | Tlacuachin | Cuauhtli | |||
|
a.jpg)
|
|
|
| |||
| Huehxolotl | Tepocolcoatl | Ayotochtli | Tlahcomiztli | Axolotl | |||
|
|
|
|
| |||
| Acer saccharinum | Opuntia ficus-indica | Echinocactus grusonii | Cylindropuntia imbricata | Pinus ponderosa | |||
TeyacanaliztliXikpatla
Altepetl Mexihco ca xeluihca 16 ialtepetlahtohcan, itepachoani Claudia Sheinbaum motenehua caxtillantlahtolcopa jefe de gobierno.
| Tetlanahuatiani | Cahuitl |
|---|---|
| Rosario Robles Berlanga | 2003-2006 |
| Andrés Manuel López Obrador | 2006-2009 |
| Marcelo Luis Ebrard Casaubón | 2009-2012 |
| Miguel Mancera Aguayo | 2012-2018 |
| Claudia Sheinbaum Pardo | 2018-2024 |
Altepetl Mexihco ixeliuhcaXikpatla
| Altepetl Mexihco ixeliuhca | |||
 | |||
| Altepecalpolli | Chanehqueh (2010) | Tlaixpayotl (km²) | |
| Altepetl Mexico | 9 209 944 | 1.479 | |
| Álvaro Obregón | 727 034 | 96,17 | |
| Azcapotzalco | 414 711 | 33,66 | |
| Benito Juárez | 385 439 | 26,63 | |
| Coyohuahcan | 620 416 | 54,4 | |
| Cuauhximalpan | 186 391 | 74,58 | |
| Cuauhtemoc | 531 831 | 32,4 | |
| Gustavo A. Madero | 1 185 772 | 94,07 | |
| Iztacalco | 384 326 | 23,3 | |
| Iztapalapan | 1 815 786 | 117,00 | |
| Magdalena Contreras | 239 086 | 74,58 | |
| Miguel Hidalgo | 372 889 | 46,99 | |
| Milpa Alta | 130 582 | 228,41 | |
| Tlahuac | 360 265 | 85,34 | |
| Tlalpan | 650 567 | 340,07 | |
| Vesnustiano Carranza | 430 978 | 33,40 | |
| Xochimilco | 415 007 | 118,00 | |
NeteicniuhtiliztliXikpatla
| Altepetl | Tlacatiyan | Xihuitl |
|---|---|---|
| Los Angeles | Nemachiyōtīlli:USA/nhn | 1969 |
| Nagoya | Nemachiyōtīlli:JPN/nhn | 1978 |
| Zolcoatitlan | Nemachiyōtīlli:SLV/nhn | 1979 |
| Madrid | Nemachiyōtīlli:ESP/nhn | 1983 |
| Cuzco | Nemachiyōtīlli:PER/nhn | 1987 |
| Berlin | Nemachiyōtīlli:DEU/nhn | 1993 |
| Seul | Nemachiyōtīlli:KOR/nhn | 1993 |
| La Habana | Nemachiyōtīlli:CUB/nhn | 1997 |
| Altepetl Cuauhtemalah | Nemachiyōtīlli:GTM/nhn | 1998 |
| Dolores Hidalgo | Nemachiyōtīlli:MEX/nhn | 2008 |
| Cádiz | Nemachiyōtīlli:ESP/nhn | 2009 |
| Pequin | Nemachiyōtīlli:CHN/nhn | 2009 |
| Estambul | Nemachiyōtīlli:TUR/nhn | 2010 |
| Rosario | Nemachiyōtīlli:ARG/nhn | 2010 |
| São Paulo | Nemachiyōtīlli:BRA/nhn | 2011 |
| Paris | Nemachiyōtīlli:FRA/nhn | 2014 |
TequitiliztliXikpatla
Altepetl Mexihco, ce altepeticpac ica hueyic tequiyotl ipan tlacatiyan Mexihco tlalli. Occequin mexihcah hueyi tequipanoltih in tlalpixcayotl itech cintli, tlalcacahuatl, nohpalli, chayohtli, chilli, xonacatl, nohuan pitzopixcayotl, totolpixcayotl, ichcapixcayotl, cahuayohpixcayotl, cuacuahuehpixcayotl, pipiyolpixcayotl ompa Milpa Alta, Tlalpan, Tlahuac huan Cuauhximalpan; inompan coyonimatiliztli.
Altepetl Mexihco ce tequitiliztli ipan America itech temocpan. In yacaticac tequiyotl in ahuicyaniliztli ic cualli yeyantli ipan itentli huehuehcauh Tetzcohco atezcatl. In Santa Fe hueyic centro financiero.
NehnemiliztliXikpatla
Ce nehnemiliztli, ce tomincayotl ipampa tequitiliztli ipan Altepetl Mexihco, in altepetl quipia hueyic cualcan ipampa nehnemi canahpa Xolalpan Altepetl Mexihco, Paseo de la Reforma, Colonia Roma ipan Cuauhtemoc altepecalpolli, Xolalpan Coyohuacan, San Angel, La Bombilla huan UNAM ipan Coyohuahcan, Apantli Xochimilco ipan Xochimilco altepecalpolli, Tepeyacac huan Lindavista ipan Gustavo A. Madero, Cuauhtlacamac Chapoltepec, Polanco huan Condesa ipan Miguel Hidalgo altepecalpolli, Xolalpan Tlalpa huan Axochco ipan Tlalpan altepetlahtohcan.
Occequin cualcan ca, Six Flags Mexico, Plaza Santa Fe, Perisur, Tequitcalli Soumaya, Acuario Imbursa, Poliforum huan Teatro Insurgentes.
Tlanonotzaliztli huan huaznenquiXikpatla
Altepetl Mexico quipia 867.5 tepozcoaohtli en operación, in Hueyi Tepoztotoquixohuayan Benito Juárez. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli. Noihqui ca ohce ehcaquixohuayan ompa Santa Lucía, moihtoa Hueyi Tepoztotoquixohuayan Felipe Ángeles.
In Tepozocuilin Altepetl Mexico ce hueznenqui cenca cualli ipan ohce altepeticpac. In metro ce tepozcoatl motequitiltia ipan inin altepetl. Ca inic ome achi hueyi tepozocuilin ipan America mictlampa, niman Tepozocuilin Altepetl Yancuic York ca.
ChanehmatiliztliXikpatla
Ce tlacaliztli itechcopa 9,209,944 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuameh ca (76,33%) huan 6.440 tlacameh cah (51,97%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.
| Xihuitl | Chanehqueh |
|---|---|
| 2010 | 3,388,168 |
| 2020 | 9,209,944 |
TlamachtiliztliXikpatla
In tlamachtiliztli ipan Mexihcoticpacpa miectin xiuhpohualli nican, aztecah ihuan mayatlacah onemachti canah ichanehhuan ica tlahtolli, tlahcuiloliztli, toltecayotl huan tlachiuhtlacayotl huan oacicoh itechpahuic caxtiltecah ocuiltonoa in chanehqueh itech tlalpan ihuan itlachiuh ce huel tlahuapahuallalhuayotl ixcoyan no Mexico.
Inon tlalpan axcan quipia ce cualli nivel nemachtiliztli ipampa macehualteizcaltiliztli xocoyoxiuhpan, in ahmo tlahcuiloyotl aci xihuitl 2020 ipan 9.02 % ichanehhuan tlacempohualiztli. Nican inic ce nemachtiliztli ihuan inic ome nemachtiliztli zan nen ihuan mamaltica (9 xihuitl mani nemachtiliztli). In tlacatiyan nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in Escuela Secundaria, noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica chanehqueh.
Mexihco quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah Universidad Nacional Autónoma de México, Instituto Politécnico Nacional, Universidad Autónoma de la Ciudad de México, Universidad Autónoma Metropolitana huan Universidad Pedagógica Nacional, ce pani tlamachtiloyan itech Mexico Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey, Universidad del Valle de México, Universidad Anáhuac, Universidad La Salle, Universidad Iberoamericana, Universidad de las Américas Campus Altepetl Mexihco, occequin.
TequinemiliztliXikpatla
Altepetl Mexihco ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli īpan Centlalticpac quihto Tlaquitcayotl ipan Tlachihuatlacayatl ipan Tlahtohcayotl Mexihco; ixquich tlamatocac toltecayotl, yoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl iuhqui tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtoliztli.
TlachihualiztliXikpatla
Altepetl Mexihco ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexihco; ixquich tlamatocac toltecayotl in ompa Mexihco huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli iuhqui tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtolloliztli.
In mitohtli, ce mihtotli ipan Xochimilco, tlacah ihuan cihuah mihtotia tlanahuahquez zan cen cuicayotl ica mecahuehuetl, panhuahuetl huan tlapitzalli.
In mitohtli "Chinelo", ilhuitl ipan hueyaithualli Xochimilco iteopan. Noyuhqui quipiya Charro de Abolengo ipan Iztapalapan, Iztacalco huan Venustiano Carranza altepecalpolli.
TlatzohtzonaliztliXikpatla
Miac tlatzohtzonaliztli cah inin altepemeh iuhqui banda, cumbia, balada ahnozo tlatlamantic.
MomotlaliztliXikpatla
In momotlaliztli ipan Altepetl Mexihco ca ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhtapayolhuiliztli, omalacapainaliztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Nican ca ce Autódromo Hermanos Rodríguez ipan , in Fórmula 1 huan quiquiuhpatoltiliztli. Mochihua nican Latinoamerica inic ce Olimpicayoh Neahuiltiloni altepepan Altepetl Mexihco 1968, in ompa, Estadio Azteca, Magdalena Mixiuhcan huan Xochimilco.
Altepetl Mexihco quipiya tlamahuichihuanih ipan momotlaliztli quemeh: xopatiliztli ipan Estadio Azteca, Estadio Azul, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, neneloaliztli, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan.
No xiquittaXikpatla
ToquiliztequitlXikpatla
TlahtolcaquiliztiloniXikpatla
Occe necuazaloliztliXikpatla
Tlahtohcayotl
Aguascalientes • Altepetl Mexihco • Baja California • Baja California Sur • Campeche • Chihuahua • Chiyapah • Coliman • Cuahuilah • Durango • Guanajuato • Guerrero • Hidalgo • Huaxyacac • Mexihco • Michhuahcan • Morelos • Nayarit • Puebla • Queretaro • Quintana Roo • San Luis Potosí • Sinaloa • Sonora • Tlapachco • Tamaulipas • Tlaxcalah • Veracruz • Xalixco • Yancuic León • Yucatan • Zacatecah
Hueyi altepetl
Ehcatepec • Monterrey • Atemaxac • Cuetlaxcoapan • Tollohcan • Tijuana • León • Tlachco • Altepetl Juárez • Torreón • Tzapopan • Nezahualcoyotl • Mérida • San Luis Potosí • Aguascalientes • Mexicali • Nauhcalpan • Saltillo • Cuauhnahuac • Colhuahcan • Morelia • Chihuahua • Pitic • Chalchiuhcuecan • Tlalnepantlah • Acapolco • Tochtlah Gutiérrez • Durango • Tampico • Cancún • Irapuato • Villahermosa • Tlalquipac • Xalapan • Reynosa • Pachyohcan • Huaxyacac • Tepic • Mazatlan • Altepetl Victoria • Cozcatlan • La Paz • Campeche • Chetumal • Zacatecah • Pachtitlan • Chilpantzinco • Coliman • Tlaxcalah
Ocachi tlahcuilolli
Chanehmatiliztli ipan Mexihco • Huehcapatlahtoliztli ipan Mexihco • Ichimal Mexihco • Ipan Mexihco • Mexihcah • Mexihco tlahtocatlahtoani • Mexihco peso • Mexihco tlacatiyancuicatl • Momotlaliztli ipan Mexihco • Tlacualiztli ipan Mexihco • Tlahtolli ipan Mexihco • Tlaixconaliztli ipan Mexihco